Święty Kazimierz/Kazimierz Jagiellończyk
Święty Kazimierz (właśc. Kazimierz
Jagiellończyk;
ur. 3
października 1458r. w Krakowie,
zm. 4
marca 1484r. w Grodnie)
– polski królewicz,
syn Kazimierza
IV Jagiellończyka i Elżbiety
Rakuszanki,
od 1481r. namiestnik królewski w Koronie
Królestwa Polskiego; święty Kościoła
katolickiego (1602r.), patron Polski i Litwy.
Kazimierz IV
Jagiellończyk
ojciec Świętego Kazimierza |
Elżbieta
Rakuszanka
matka Świętego Kazimierza |
Jadwiga Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Elżbieta
Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Elżbieta
Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Fryderyk
Jagiellończyk
brat Świętego Kazimierza |
Anna
Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Elżbieta
Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Zofia
Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Barbara
Jagiellonka
siostra Świętego Kazimierza |
Zygmunt I Stary
brat Świętego Kazimierza |
Jan I Olbracht
brat Świętego Kazimierza |
Aleksander
Jagiellończyk
brat Świętego Kazimierza |
Władysław II
Jagiellończyk
brat Jadwigi Jagiellonki |
|
|
|
|
Kazimierz Jagiellończyk
urodził się w Krakowie, na Zamku Królewskim na Wawelu, jako
trzecie dziecko i drugi syn Kazimierza IV
Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. Jego wychowawcą, jak i
pozostałych braci, był Jan Długosz.
W 1471r., po śmierci króla Czech Jerzego, starszy brat
Kazimierza Władysław zasiadł na czeskim tronie. W tym samym
czasie na Węgrzech wybuchł bunt przeciw panującemu
tam Maciejowi Korwinowi. Buntownicy poprosili, aby królewicz
Kazimierz objął władzę, ten wydał 20 września manifest
wojenny przeciwko Maciejowi Korwinowi, przypominając w nim,
że jest siostrzeńcem Władysława Pogrobowca. Wyprawa pod
wodzą Piotra Dunina wyruszyła 2 października, ale zakończyła
się porażką, gdyż polska armia była nieliczna. Po dotarciu
do Nitry wyprawa uległa załamaniu z braku wystarczającego
wsparcia od magnatów. W efekcie Kazimierz zawrócił do
Polski, jego wojska były napadane w drodze przez chłopów
wezwanych przez Macieja Korwina do powstania. Nieudana
wyprawa, podczas której dochodziło do rabunków, buntów
nieopłaconego rycerstwa i gwałtów, była dużym przeżyciem dla
trzynastoletniego, wrażliwego chłopca.
Po powrocie z Węgier wiosną 1472 roku Kazimierz wraz z
młodszymi braćmi kontynuował naukę pod kierownictwem
Długosza na zamku w Dobczycach. Zajęcia ze sztuki wojennej
prowadził z królewiczami ochmistrz królewski, Stanisław
Szydłowiecki. Do grona nauczycieli dołączył
humanista Kallimach (Fillipo Buonaccorsi). Ambroży Contarini,
dyplomata wenecki, w swoich pamiętnikach chwalił mowę
powitalną piętnastoletniego królewicza wygłoszoną na jego
cześć. Kazimierz był przez stykających się z nim ludzi
uważany za zrównoważonego, inteligentnego i wykształconego
młodego człowieka. Pomimo przeżyć nieudanej wyprawy na
Węgry, pozostawał pod wpływem heroicznej legendy
stryja Władysława Warneńczyka. Namówił Kallimacha i Piotra z
Bnina do napisania żywota polsko-węgierskiego króla.
Od 1475r. król Kazimierz Jagiellończyk zaczął wprowadzać
traktowanego jako następcę tronu Kazimierza w arkana władzy.
Królewicz brał udział w posiedzeniach rady koronnej.
W 1476r. udał się z ojcem do Prus. Od 1478r. król Kazimierz
przebywał z królewiczami Kazimierzem i Janem
Olbrachtem w Wielkim Księstwie. Litwini domagali się
ustanowienia osobnego księcia dla ich państwa, wskazując
przy tym na królewicza Kazimierza. Król zdecydowanie
odmówił, a po wykryciu spisku na życie jego i synów
(1481r.), odesłał królewiczów do Polski.
Przez prawie dwa lata królewicz Kazimierz był namiestnikiem
ojca w królestwie. Miał tytuł "secundogentis Regis Poloniae".
Rezydował w Radomiu. Jego krótkie rządy były przez
ówczesnych dobrze oceniane. Poprawił bezpieczeństwo na
drogach, ukrócając rozboje. Czynnym udziałem w sprawowaniu
sądownictwa doprowadził do nadrobienia narosłych zaległości
w rozstrzyganiu spraw przez sąd królewski. W przeciwieństwie
do ojca utrzymywał dobre kontakty ze stanami pruskimi (był
zwolennikiem większej samodzielności tej prowincji).
Królewicza zaczęły coraz bardziej trapić dolegliwości.
Okazało się, że jest chory na gruźlicę. Późną wiosną 1483r.
został odwołany do Wilna.
Pomimo postępującej choroby brał udział w zarządzaniu
państwem. Z tego czasu pochodzą dokumenty, które Kazimierz
podpisywał w zastępstwie podkanclerzego. Pod koniec 1483r.
wraz z ojcem Kazimierz wybrał się w podróż do Lublina na
zjazd szlachty królestwa. Ze względu na stan zdrowia
pozostał jednak w Grodnie.
Król po otrzymaniu informacji w lutym 1484r. o ciężkim
stanie syna przerwał obrady i powrócił do Grodna. W
obecności ojca Kazimierz zmarł 4 marca 1484r. Został
pochowany w kaplicy
św. Kazimierza w katedrze wileńskiej.
Śmierć młodego księcia
wzbudziła w Polsce i na Litwie poruszenie. Pojawiły się
sławiące królewicza wypowiedzi i epitafia. Niewątpliwie w
staraniach o kanonizację Kazimierza poważną rolę odegrał
aspekt polityczny. Chrześcijańska od stu lat Litwa nie miała
świętego patrona rodzimego pochodzenia. Możnowładcy litewscy
dobrze wspominali królewicza (był ich kandydatem do
wielkoksiążęcego stolca). Święty wywodzący się z ich rodu
dodałby również splendoru dynastii Jagiellonów. Młodo
zmarły, mający opinię sprawiedliwego i pobożnego królewicz,
wyśmienicie nadawał się do spełnienia obu z tych ról. Wśród
rycerstwa polskiego i litewskiego biorącego w czasie wojny
litewsko-moskiewskiej udział w wyprawie z
odsieczą Połockowi w 1518r. pojawiły się opowieści o pomocy
zmarłego królewicza, który miał się pojawić na chmurze i
pokazać dogodne brody na Dźwinie. Dało to Zygmuntowi
Staremu dodatkowy atut w staraniach o wyniesienie brata na
ołtarze. W tymże roku król wysłał za pośrednictwem Jana
Łaskiego prośbę o jego kanonizację. W odpowiedzi do Polski
przyjechał legat papieski Zaccaria Ferreri (Zachariasz).
Widząc rozpowszechniający się kult świętego i poznając jego
życie, napisał na cześć Kazimierza hymn po łacinie oraz
spisał jego życiorys (żywot). Przygotował również teksty
liturgiczne ku czci świętego. Papież Leon X w 1521r. wydał
bullę kanonizacyjną i wręczył ją biskupowi
płockiemu Erazmowi Ciołkowi. Niestety zmarł on we Włoszech w
1522r. w czasie zarazy, a wszystkie jego dokumenty zaginęły.
Dopiero król Zygmunt III Waza uzyskał nową bullę wydaną 7
listopada 1602r. przez papieża Klemensa VIII na podstawie
kopii bulli Leona X, którą znaleziono w archiwum
watykańskim.
Z okazji kanonizacji (1602r.) otwarto grób świętego
Kazimierza. Jego ciało pomimo znacznej wilgotności tam
panującej (cegły były mokre), po 118 latach było, według
świadków, nienaruszone. U wezgłowia znaleziono pergamin z
ulubionym hymnem świętego Omni die dic Mariae (Każdego
dnia sław Maryję).
Uroczystości kanonizacyjne odbyły się w 1604r. w katedrze
wileńskiej. Biskup Benedykt Woyna poświęcił z tej okazji
kamień węgielny pod pierwszy kościół ku czci św.
Kazimierza przy kolegium jezuitów. W 1636r. uroczyście
przeniesiono relikwie świętego do kaplicy ufundowanej przez
Zygmunta III i Władysława IV, a w 1953r. przeniesiono jego
doczesne szczątki z katedry do kościoła świętych Piotra i
Pawła. Część relikwii świętego została wysłana kawalerom
maltańskim na prośbę ich kapituły, gdyż w 1960r. obrali św.
Kazimierza swoim patronem.
|