Anna Jagiellonka
Anna Jagiellonka (ur. 12 marca 1476 w Nieszawie, zm. 12
sierpnia 1503 we Wkryujściu) – królewna polska, księżniczka
litewska, księżna pomorska. Córka Kazimierza IV
Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki. 2 lutego 1491 roku
poślubiła Bogusława X, księcia pomorskiego, przyczyniając
się do umocnienia więzi Polski z Pomorzem. Matka m.in.
książąt pomorskich Jerzego I i Barnima IX Pobożnego.
Kazimierz IV
Jagiellończyk
ojciec Anny Jagiellonki |
Elżbieta
Rakuszanka
matka Anny Jagiellonki |
Św. Kazimierz
brat Anny Jagiellonki |
Elżbieta
Jagiellonka
siostra Anny Jagiellonki |
Elżbieta
Jagiellonka
siostra Anny Jagiellonki |
Fryderyk
Jagiellończyk
brat Anny Jagiellonki |
Zofia Jagiellonka
siostra Anny Jagiellonki |
Elżbieta
Jagiellonka
siostra Anny Jagiellonki |
Jadwiga
Jagiellonka
siostra Anny Jagiellonki |
Barbara
Jagiellonka
siostra Anny Jagiellonki |
Zygmunt I Stary
brat Anny Jagiellonki |
Jan I Olbracht
brat Anny Jagiellonki |
Aleksander
Jagiellończyk
brat Anny Jagiellonki |
Władysław II
Jagiellończyk
brat Anny Jagiellonki |
Bogusław X Wielki
mąż Anny Jagiellonki |
Anna Pomorska
córka Anny Jagiellonki |
Jerzy I
syn Anny Jagiellonki |
Kazimierz
syn Anny Jagiellonki |
Barnim IX Pobożny
syn Anny Jagiellonki |
Otton IV
syn Anny Jagiellonki |
Zofia Pomorska
córka Anny Jagiellonki |
Elżbieta Pomorska
córka Anny Jagiellonki |
|
|
Anna była jedenastym
dzieckiem, a piątą córką Kazimierza IV Jagiellończyka, króla
Polski i wielkiego księcia litewskiego, i Elżbiety
Rakuszanki, księżniczki austriackiej, królewny czeskiej i
węgierskiej. Imię otrzymała po siostrze matki, Annie
Habsburżance.
Braćmi Anny byli Władysław II Jagiellończyk, święty
Kazimierz, Jan I Olbracht, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt
I Stary i Fryderyk Jagiellończyk, a siostrami – Jadwiga,
Zofia, Elżbieta (1465–1466), Elżbieta Jagiellonka (1472–po
1480), Barbara i Elżbieta (1482–1517).
Od listopada 1479 do jesieni 1484 roku z rodzicami i częścią
rodzeństwa przebywała na Litwie, a później towarzyszyła
rodzinie w podróżach po Koronie i Litwie. Na temat jej
wykształcenia nie zachowały się żadne informacje.
Kazimierz IV Jagiellończyk usiłował wydać Annę za
Maksymiliana Habsburga, syna niemieckiego cesarza Fryderyka
III. Wiosną 1486 roku w Kolonii zjawili się polscy posłowie,
którzy mieli ze sobą nawet portret Jagiellonki, lecz
Habsburgowie nie podjęli rozmów na ten temat.
Na przełomie 1489 i 1490 roku w Bardzie Mikołaj Kościelecki
w imieniu polskiej strony rozpoczął negocjacje z księciem
pomorskim Bogusławem X w sprawie ślubu tego ostatniego z
Anną. 7 marca 1490 w Grodnie Adam Podewils, starosta
białogardzki; Werner Schulenburg, starosta szczeciński;
Ryszard Schulenburg z zakonu joannitów oraz Bernard Roth
podpisali w tej sprawie odpowiednią umowę. Jednocześnie
odbył się ślub per procura Anny i Bogusława X; tego
ostatniego zastępował Podewils.
Kazimierz Jagiellończyk na posag córki przeznaczył 32
tysiące złotych węgierskich; posag królewny został
zabezpieczony zastawem na ziemiach lęborskiej i bytowskiej.
1 lutego 1491 roku Bogusław X nadał przyszłej żonie oprawę o
wartości posagu na dobrach w Darłowie, Białogardzie i
Gryficach. Sprawa spłaty przez Polskę posagu ciągnęła się
przez kilka dziesięcioleci. 3 maja 1526 r. król Zygmunt I
Stary otrzymał od synów Bogusława X zrzeczenie się sumy 14
tysięcy w zamian za przekazanie w lenno Lęborka i Bytowa.
Wypłata pozostałych 18 tys. nastąpiła zapewne dopiero w 1533
r.
Około 15 stycznia 1491 roku Anna opuściła Łęczycę i
pożegnawszy się z rodziną wyruszyła na Pomorze. 2 lutego
1491 w Szczecinie poślubiła Bogusława X. Uroczystość weselna
była bardzo wystawna, a brali w niej udział m.in. Zofia,
matka Bogusława X, oraz jego szwagrowie – książęta
meklemburski Magnus I i Baltazar.
Anna poślubiła Bogusława X, mając zaledwie 14 lat. Była
drugą żoną pomorskiego księcia, a ich małżeństwo przyczyniło
się do umocnienia związku Polski z Pomorzem. W sporze z
Brandenburgią, zakończonym układem w Pyrzycach z 26 marca
1493 roku, Bogusław X o mediację zwracał się do brata żony,
polskiego króla Jana I Olbrachta.
Książęca para rezydowała głównie w Szczecinie, gdzie
Bogusław X odnowił i poszerzył tamtejszy zamek. 16 grudnia
1496 roku Bogusław X opuścił księstwo, by wspierać cesarza
Maksymiliana I w wojnie z Karolem VIII, królem Francji.
Później udał się z pielgrzymką do Ziemi Świętej, z której
powrócił dopiero 12 kwietnia 1498 roku. Na czas nieobecności
księcia regencję sprawowali Benedykt Wallenstein, biskup
kamieński, i Jerzy Kleist, kanclerz. W tym czasie Anna
wydawała dokumenty (pomniejszej wagi według Fryderyka
Papéego).
Jesienią 1502 roku, gdy doszło do buntu szczecińskich
mieszczan, Bogusław X z rodziną przeniósł się do Gartz, skąd
później odesłał żonę i dzieci do zamku we Wkryujściu. Tam
też urodziła swoje najmłodsze dziecko – syna Ottona.
Według relacji Tomasza Kantzowa zachorowała, jak mówią
jedni, z przestrachu z powodu szybkiego wyjazdu, jak mówią
inni – ponieważ przybyła we Wkryujściu do komnat, które były
świeżo wybielone wapnem, z czego opary uderzyły jej na
serce. Współcześni badacze, opierając się na relacji
kronikarza Joachima von Wedla, przypuszczają, że przyczyną
śmierci Anny mogło być zapalenie płuc albo gruźlica.
Młodo zmarła księżna została pochowana w klasztorze Eldena
pod Gryfią. Pochówek księżnej upamiętnia tablica wmurowana
na ruinach klasztoru.
Z małżeństwa Anny i Bogusława
X pochodzili:
- Anna (ur. 1491–1492, zm. 25 kwietnia 1550 r.) – od 1515
żona Jerzego I Brzeskiego, księcia legnickiego
- Jerzy I (ur. 11 kwietnia 1493, zm. w nocy z 9 maja na 10
maja 1531 r.) – książę pomorski
- Kazimierz (ur. 28 kwietnia 1494, zm. 29 października 1518
r.)
- Zofia (ur. na początku 1501, zm. 13 maja 1568) – od 1518
r. żona Fryderyka, króla Danii i Norwegii,
- Elżbieta (ur. na początku 1499, zm. przed 27 maja 1518 r.)
- Barnim (ur. 12 kwietnia 1500, zm. przed 2 grudnia 1501 r.)
- Barnim IX Pobożny (ur. 2 grudnia 1501, zm. 2 listopada
1573 r.) – książę pomorski
- Otton IV (ur. przed 12 sierpnia 1503, zm. przed 1518 r.)
|