Kazimierz I Kujawski
Kazimierz I,
„Kazimierz Konradowic” zwany kujawskim (ur. ok. 1211r.,
zm. 14
grudnia 1267r.)
– książę kujawski od
1233r., w wielkopolskim Lądzie w
latach 1239r.–1261r., w Wyszogrodzie od
1242r., książę sieradzki w
latach 1247r.–1261r., książę łęczycki od
1247r., książę
dobrzyński 1248r.
Kazimierz I był drugim pod
względem starszeństwa synem Konrada I mazowieckiego i Agafii,
księżniczki ruskiej z rodu Rurykowiczów, córki
księcia wołyńskiego Światosława III.
Kazimierz I był również prapradziadkiem Władysława II
Jagiełły przez swoją córkę Eugemię oraz
prapradziadkiem Jadwigi Andegaweńskiej przez swoją
wnuczkę Elżbietę Łokietkównę.

Konrad I
Mazowiecki
ojciec Kazimierza
Kujawskiego |

Agafia
Światosławówna
matka Kazimierza
Kujawskiego |

Siemowit I
Mazowiecki
brat
Kazimierza
Kujawskiego |

Bolesław I
Mazowiecki
brat Kazimierza
Kujawskiego |

Konstancja
Wrocławska
żona Kazimierza
Kujawskiego |

Eufrozyna
Opolska
żona Kazimierza
Kujawskiego |
Leszek
Czarny
syn Kazimierza
Kujawskiego |
Ziemomysł
Inowrocławski
syn Kazimierza
Kujawskiego |

Władysław I
Łokietek
syn Kazimierza
Kujawskiego |
Kazimierz II
Łęczycki
syn Kazimierza
Kujawskiego |

Siemowit
Dobrzyński
syn Kazimierza
Kujawskiego |
Eufemia
Kujawska
córka
Kazimierza
Kujawskiego |

Eudoksja
siostra Kazimierza
Kujawskiego |

Dubrawka
siostra Kazimierza
Kujawskiego |

Salomea
siostra Kazimierza
Kujawskiego |

Ludmiła
siostra Kazimierza
Kujawskiego |

Judyta
siostra Kazimierza
Kujawskiego |
|
Dość wcześnie wprowadzony przez ojca w działalność
polityczną, własne księstwo – Kujawy (sensu stricto bez
ziemi dobrzyńskiej i sieradzko-łęczyckiej) otrzymał już w
latach 1230r.–1231r., czyli jeszcze za życia ojca. Stolicą
księstwa został Inowrocław, lokowany przez Kazimierza na
prawie magdeburskim prawdopodobnie w roku 1237r. lub 1238r.
Najprawdopodobniej w roku 1237r. sprowadził do Inowrocławia
franciszkanów, którzy założyli tu trzeci na ziemiach
polskich (po Wrocławiu i Krakowie) konwent tego zakonu. 29
czerwca 1238r. podpisał układ pokojowy z Zakonem Krzyżackim
we wsi Pyszkowo. W 1239r. księstwo Kazimierza zostało
powiększone o wydzieloną z Wielkopolski kasztelanię lądzką,
otrzymaną z tytułu posagu swojej drugiej żony Konstancji. W
latach następnych aktywnie wspierał awanturniczą politykę
ojca, co w 1242r. przyniosło mu zdobyty na książętach
gdańskich Wyszogród (obecnie część Bydgoszczy).
31 sierpnia 1247r. zmarł ojciec księcia Konrad I mazowiecki.
Na mocy pozostawianego testamentu większość dzierżonego
jeszcze obszaru – księstwo sieradzko-łęczyckie oddał
najmłodszemu synowi Siemowitowi
I (Mazowsze Czerskie przypadło najstarszemu Bolesławowi, od
1233r. księciu płockiemu). Z zaistniałego wówczas podziału
Kazimierz nie był zadowolony i korzystając z zaskoczenia
jeszcze w 1247r. zaatakował braci (przebywających
w Płocku na uroczystościach pogrzebowych ojca), usuwając
ostatecznie Siemowita z jego dziedzictwa. Najmłodszy
Konradowic znalazł się więc na łasce Bolesława.
Do kolejnej zmiany sytuacji geopolitycznej w tej części
Polski doszło już w 1248r., kiedy bezpotomnie zmarł Bolesław
mazowiecki zostawiając całość swojego księstwa Siemowitowi.
Również tym razem Kazimierz, korzystając z zamieszania
obecnego zawsze przy przejmowaniu władzy, wydarł mu ziemię
dobrzyńską.
W bulli Innocentego IV z 19 maja 1253r. papież przyznał
księciu Kazimierzowi ziemię "que Galens dicitur" obejmujące
pruską Galindię, co już rok później spowodowało wydanie
kolejnego dokumentu wzmiankującego spór na tym tle księcia
Kazimierza z Krzyżakami. Lata 50. upłynęły Kazimierzowi na
próbie realizacji projektu pokojowej chrystianizacji
bałtyjskich Jaćwingów, do której bazą wypadową miała być
posiadana przez niego część ziemi lubawskiej. Polityka
księcia spotkała się z oporem sprowadzonych w 1226r. przez
Konrada mazowieckiego Krzyżaków. Do zatargu z Zakonem doszło
jednak przede wszystkim z powodu próby zmonopolizowania
przez toruńskiego komtura, wspieranego przez mieszczan,
handlu na Wiśle. Do ugody doszło 28 grudnia 1254r., ale do
unormowania stosunków z Krzyżakami doprowadziła dopiero
umowa z 12 lutego 1263r., w której znalazły się
postanowienia dotyczące handlu.
Tymczasem nad władztwem Kazimierza zaczęły zbierać się
czarne chmury. W 1258r. książę wielkopolski Bolesław
Pobożny, sprzymierzony z księciem
zachodniopomorskim Warcisławem zaatakował Kujawy, domagając
się zwrotu bezprawnie przekazanej jego zdaniem przez Henryka
II Pobożnego Kazimierzowi kasztelanii lądzkiej. Wyprawa
zakończyła się tylko częściowym sukcesem, wobec czego w roku
następnym książę wielkopolski zorganizował szeroką koalicję
książąt mającą na celu wymuszenie na Kazimierzu ustępstw. W
skład utworzonego antykujawskiego przemierza weszli
dodatkowo książę krakowski Bolesław V Wstydliwy, książę
mazowiecki Siemowit, oraz książę Roman, syn Daniela
halickiego. Wspólna wyprawa koalicjantów zakończyła się
pełnym zwycięstwem, wobec czego 29 listopada 1259r.
Kazimierz został zmuszony prosić o pokój, obiecując oddanie
Bolesławowi Pobożnemu spornej kasztelanii.
Realizacja zawartej umowy napotkała jednak spore trudności,
wobec czego w 1261r. doszło do ponownej wyprawy
sprzymierzonych przeciwko księciu kujawskiemu. Korzystając z
tego zamieszania, upomniał się o swoją własną dzielnicę
najstarszy syn Kazimierza, Leszek Czarny, zagrożony groźbą
wydziedziczenia na skutek knowań macochy księcia, Eufrozyny
opolskiej. Tak więc ostatecznie Kazimierz w 1261r. musiał
nie tylko zrezygnować z utraconej w toku wyniszczającej
księstwo wojny w latach 1258r.-1261r. kasztelanii lądzkiej,
ale został zmuszony wydzielić również synowi
księstwo sieradzkie.
Kazimierz I kujawski zmarł 14 grudnia 1267r. w Inowrocławiu
i pochowany został w katedrze włocławskiej zniszczonej przez
rycerzy krzyżackich w 1329r.
Był trzykrotnie żonaty. Pierwszą żoną była nieznana bliżej
Jadwiga, według przypuszczeń niektórych historyków córka
księcia wielkopolskiego Władysława Odonica. Małżeństwo
pozostało bezdzietne. Drugą żoną księcia była córka księcia
śląskiego Henryka II Pobożnego, Konstancja. Kazimierz w
posagu Konstancji otrzymał kasztelanię lądzką, która
następnie stała się przyczyną długotrwałego konfliktu
z księciem wielkopolskim. Z Konstancją doczekał się dwóch
synów - Leszka Czarnego i Siemomysła. Wreszcie trzecie
małżeństwo Kazimierz zawarł z księżniczką opolską Eufrozyną.
W posagu żony otrzymał wówczas część Wielkopolski, tzw.
ziemię rudzką. Z powodu jednak szybkiej akcji księcia Przemysła
I posiadłości tej nie zdołał objąć. Z Eufrozyną miał
Kazimierz trzech synów: Władysława Łokietka, Kazimierza
II i Siemowita, oraz córkę Eufemię, żonę władcy
halickiego Jerzego I.

|