Agafia Światosławówna

Agafia, pol. Agata, (ur. między 1190r. a 1195r., zm. po 2 czerwca 1248r.) – księżna mazowiecka z dynastii Rurykowiczów, żona księcia Konrada I Mazowieckiego.

 

Konrad I
Mazowiecki
mąż Agafii
Światosławówny

Kazimierz I
Kujawski
syn Agafii
Światosławówny

Siemowit I
Mazowiecki
syn Agafii
Światosławówny

Bolesław
I
Mazowiecki
syn Agafii
Światosławówny

Eudoksja
córka Agafii
Światosławówny
Ludmiła
córka Agafii
Światosławówny
Ziemomysł
syn Agafii
Światosławówny
Salomea
córka Agafii
Światosławówny
Judyta
córka Agafii
Światosławówny
Dubrawka
córka Agafii
Światosławówny
Mieszko
syn Agafii
Światosławówny
 


Była córką Światosława (Adriana) Igorowicza, księcia Nowogrodu Siewierskiego, syna Igora, bohatera eposu pt. Słowo o wyprawie Igora. W 1207r. przybyła do Polski i została żoną księcia mazowieckiego Konrada I z dynastii Piastów. W związku małżeński z księciem Konradem urodziła dziewięcioro dzieci - pięciu synów i cztery córki. (wg niektórych hipotez Agafia i Konrad I doczekali się aż siedemnaściorga dzieci).

Z imienia znani są:
- Bolesław I – książę mazowiecki
- Kazimierz I – książę kujawski, ojciec Leszka Czarnego oraz Władysława Łokietka
- Siemowit I – książę mazowiecki
- Eudoksja – małżonka hrabiego Breny Dytryka I
- Ludmiła – być może norbertanka w Płocku
- Siemomysł
- Salomea – prawdopodobnie klaryska w Skale
- Judyta – małżonka Mieszka II Otyłego, a następnie Henryka III Białego
- Dubrawka – małżonka Wasylka Romanowicza, księcia wołyńskiego
- Mieszko – zmarły we wczesnym dzieciństwie

Kilka lat po przybyciu Agafii do Polski wybuchł gwałtowny spór między jej ojcem a bojarami halickimi, których poparł jej szwagier Leszek Biały. Rycerstwo polskie i węgierskie zdobyło i splądrowało Halicz, a księcia Światosława oraz jego braci Romana i Rościsława powieszono. Wojna zakończyła się traktatem spiskim.

Ze względu na ciągłe napady na Mazowsze ze strony sąsiadujących Bałtów, Agafia bardzo popierała zamiar sprowadzenia Zakonu Krzyżackiego.

W 1239r. para książęca została obłożona klątwą kościelną. Ich młodszy syn Kazimierz poślubił Konstancję, córkę Henryka Pobożnego, co stanowiło przymierze polityczne jednoznacznie skierowane przeciw ojcu. Kiedy na płockim dworze dowiedziano się, iż pośrednikiem w rokowaniach był scholastyk i kanonik płocki Jan Czapla, kanclerz Konrada i dawny wychowawca Kazimierza, książę mazowiecki nakazał uwięzienie Czapli. Po śmierci w wyniku tortur (na tzw. „koniu”) jego ciało zostało powieszone w Płocku na widok publiczny. Dalszy bieg zdarzeń Jan Długosz relacjonuje następująco: „A kiedy zmarł i zdjęto go z pierwszej szubienicy i kilku braci dominikanów wiozło zdjętego do miasta, żeby go pochować, rozwścieczona księżna Agafia, spragniona krwi kapłańskiej, jak druga Jezabel, odebrała go im, kazała złożyć na wóz ciągnięty przez dwa woły i powiesić na nowo, na drugiej przygotowanej umyślnie szubienicy, koło kościoła św. Benedykta nad Wisłą, od strony katedry płockiej, aby był tak odstraszającym jak i haniebnym widowiskiem“.

Wieść o zabójstwie rozeszła się szerokim echem po kraju. Konrad został za nie obłożony przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Pełkę klątwą, a cała diecezja interdyktem. W mazowieckich kościołach umilkły dzwony, zaprzestano odprawiania kościelnych pogrzebów, ślubów i mszy św. W obawie o utratę tronu para książęca odbyła pokutę i odkupiła winę nadając archidiecezji gnieźnieńskiej Łowicz.

Wg innej wersji Czapla przypłacił życiem konflikt na tle majątkowym zaistniały między księciem z kapitułą płocką.