PROLOG. FOTOGRAFIA NUMER 1: PORTRET KRÓLESTWA PRZED ROZPADEM.

Pan to coś ma do powiedzenia czy tylko pobiera pieniążki za niewiedzę i stroi sobie żarty z widza?

Osobnik o bladym, nieciekawym wizerunku spoglądał w stronę reżysera lub w jakąś inną stronę - z odległości trzydziestu metrów (a tyle nas dzieli od tej pary) niemożliwym stało się określenie kierunku tego spojrzenia. Ba! Wcale nie można było orzec, czy w ogóle którykolwiek z nich na coś spogląda. Cała reszta jest więc zwykłą fikcją literacką.

Reżyser podniósł oczy. Nieprawda, uniósł wzrok, może powieki, nie potrafił podnosić oczu. Niekoniecznie tak było, ale coś chyba jednak podniósł, obwąchał to z ciekawością i polizał chyba. Był na swój sposób szalony, ale mógł mieć słaby wzrok, więc nie myślcie o nim źle. W takim wypadku liże się co popadnie. Językiem świat się poznaje, otoczenie, nie same smaki tylko.

Ta scena była dłuższa niż ją opisujemy, ale niepodobna ją tu w całości umieścić, zwłaszcza, że niejasne są prawa autorskie do niej. My ich nie mamy, czy w ogóle istnieją też nie wiemy. Wiemy, że reżyser początkowo nie chciał nic mówić, ale gdy się rozochocił i rozgadał, trudno mu było przestać. Drugi mężczyzna - przepraszamy, w tej scenie obaj byli mężczyznami, za to w innej może się trafić inaczej, że tylko jeden, albo że żaden. Kto wie?

Więc się rozgadał, zaś osobnik, nazywany czasami drugim mężczyzną, z wątpliwym wyrazem twarzy słuchał, na ogół nie przerywając. Tak narodziła się ta opowieść. Jedna z tych, których nikt nie chciał wysłuchać do końca.

Tutaj następuje szczegółowy opis pierwszej sceny, przedstawiony monotonny, znudzonym głosem starca, nazywanego przez niektórych reżyserem tego spektaklu...

FOTOGRAFIA NUMER 2. PORTRET NA GŁOWIE

1.
Iwona Wywrócona. Odwrócona. Do góry nogami. Włosy wszakże ułożona, w dół nie spadowują... nie spadają. No cóż. Prawda jest bolesna. Jest to obraz, czy też zdjęcie, oszukane. Nie tak, nie tak do cholery. Nie zdjęcie jest oszukane, a odwrócone. Bowiem zdjęcie jest prawdziwe. Lecz umieszczone do góry nogami. Dla niepoznaki. Ale jakże to niby dla niepoznaki, skoro je odwrócono po to, aby się ktoś na tym odwróceniu poznał? Niejasne, nieładnie. O coś w tym chodzi, ale o co, nie wiadomo. To znaczy też nie. Tak w ogóle to wiadomo, bo ten co odwracał wie, przynajmniej on, ale pewnie nie on tylko, bo skoro ktoś już wie, to może innemu powiedzieć i już mamy dwie wtajemniczone osoby. Albo coś podobnego. Raczej coś podobnego, skłaniam się ku temu raczej, bo jest bardziej prawdopodobne od innych słów. Takich jak hipotermia lub kwas fosforowy. Odbiegam od tematu. Nic bardziej mylnego. Skądże. Nie mam pojęcia o temacie, więc w jaki sposób miałbym odbiegać. Chyba, że nieświadomie, to owszem.

Reasumując. Złe słowo.

Powracając. Mam kłopoty ze słowami, używam nie tych, co należy.

Coś wam opowiem o tej Iwonie. Nie zawsze była odwrócona, pamiętam ją, gdy odwrotnie, to znaczy... nie była. Nieprawda. Nie pamiętam. Ja jej nawet nigdy nie znałem. Słyszałem, że małomówna taka. Nijaka. Zachwytu nie wzbudzała. Ale że niby wy wzbudzacie? No proszę. Ja was, niestety, bardzo proszę.
Niemniej... Nie więcej...

2.
Iwona: One takie są, te wodospady. Szemrają, bulgocą, takie bardziej głośne są z nich stworzenia. Ten wysoki to wylewa całe wiadra, sapie przy tym, dyszy, jak parowóz jaki. Śmieszny człowiek, płaszcz u niego zdarty, widać nitką obszyty w innym kolorze niż cała reszta, z biedy czy jak, to nikt nie wie. Kobieta spokojniejsza, nie powiem, ona szumi, niewielkie kamienie omija, szeleści, czasem się wzburzy, ale to tylko plusk się pojawia i nic więcej. Można wytrzymać. Król i Królowa, a pocieszni. Przy tym on suchy zupełnie, ona zaś z wilgoci. Trochę wstyd. Poezja, karteczki, słowa. Szkatułki i puzdereczka, kluczyk. Pstrąg i karasek, filet. Tak, tak, gwar i rwetes. Buch, bach, bęc.

Reszta jest nie do opisania, szkoda mówić, więc nie mówię. Głośno, hałaśliwie, jak na jarmarku. Przekrzykują się tymi potokami, rzeki słów wylewają, do końca, do powodzi. Pożytek z tego żaden. Okropność. Ja tego nie lubię. Wolę stojącą wodę, kałużę, albo staw. Od biedy i jezioro, chociaż podczas burzy i ono wyje i ryczy. Kałuża bardziej mi pasuje. Bezpieczniejsza jakby. I przejrzeć się w niej można, i uspokoić.

O sobie? Co tu mówić. Nie ma co mówić. Niech inni mówią, ci co do powiedzenia coś mają. Co lubią. Strumyk, potok i rzeka. Każdy od tego zaczyna, potem  rozgaduje się w oceany, w topiel.

3.
Król: Leży i leży. Niech nie wstaje. Jak wstaje, to kłopotliwa być zaczyna. Po co mi taki kłopot? Po nic. Tyle, że jak leży, to nadepnąć łatwiej. Człowiek by nadepnął. Z przyjemnością. Ale nie wypada, król nie od tego, żeby deptać. Takie jest prawo. Co innego katu posłać, to i owszem, to można. Lecz nadepywać? Brrr… Z drugiej strony, czy by wtedy krzyknęła? Albo jakiś jęk wydała z siebie, dla samego sprawdzenia byłoby warto, jakże ona, na Boga, jęczy – niechbym się przekonał. Zawsze to jakieś wytłumaczenie. Lekko butem przydeptać, na przykład włosy tym butem i potem postraszyć, nastraszyć, byle raptem, nagle… oj tak, postraszyć, żeby uciec chciała a tu – włosy przydeptane. No i czy by jakoś wrzasnęła? Sam nie wiem. Takie jak ona nie wrzeszczą. Co to ja mówię: jak ona? Takich jak ona nie ma na całym świecie, co to, to nie, tylko by tego brakowało. Eh, co ja plotę? Co ja sobie ubzdurywam… ubzduruję… co ja…  Nie dosyć, że deptać chcesz, to i straszyć. To o jedną rzecz za wiele, takie jest moje zdanie. Tak myślę, mam koronę, to myślę. Papierową, ale co tam. Niby niewiele, bo farba z niej zlazuje, zlazi… ale inni nie mają.   
 
Widzisz ją stąd dobrze? Ale tak naprawdę dobrze? I co? Leży? Leży, psia jej… Idźżesz ją za włosy pociągnąć, ja butem przydepc chciałem, ale tobie łatwiej, kobieta, wspólne zainteresowania, jajniki, poza tym, ona nic nie powie, nie bój, nie powie. Jak Boga kocham nie powie. No chyba, żeby coś powiedziała. Wtedy, nie powiem, rację przyznam. No tak. Nie pójdziesz, a żebyś… Nie pójdzie. Nie, to nie. Nie pójdziesz to i ja nie pójdę. Żebyś sobie nie pomyślała, że jak nie ty, to ja. Bo też ci mówię, jak nie ty to i nie ja. Tego by brakowało… brakło…

KSIĄŻĘ FILIP NA FOTOGRAFII NUMER 3. TYTUŁ: CZŁOWIEK W KORONIE.

Człowiek w koronie zachowuje się w sposób bardzo odległy od zwyczajowego zachowania osób pozbawionych korony. Niezależnie od tego, czy mamy na myśli tych, którzy jeszcze korony nie posiedli, tych, którzy ją stracili czy też takich, którym nikt o zdrowych zmysłach nie dałby korony nawet do potrzymania przez kilka sekund do ręki. Taki ukoronowany człowiek po prostu zachowuje sie inaczej niż w ogóle ktokolwiek. Zrozumcie to proszę, a jeśli nie bardzo chcecie - trudno. Ja w każdym razie próbuję wyjaśnić to zagadnienie na pierwszym z brzegu przykładzie: Człowiek w koronie wychodzi na spacer i spada w przepaść. Czy krzyczy? Tak, może krzyczeć, ale inaczej. Czy łapczywie chwyta dłońmi powietrze? Chwyta, choć nie łapczywie. Krzyczy, chociaż tak jakby dostojnie. To nie jest zwykły krzyk i banalne machanie rękami, o nie! On tego nie robi od niechcenia, nie wrzeszczy i nie miota się w panice. Krzyczy, ale tak jakby wydawał dekret o kanalizacji. Nie modulując specjalnie głosu, bardziej oświadcza, niż ryczy. Zupełnie jak Fortynbras z wiersza Herberta. Wygłosi, wykrzyczy, wymacha - po królewsku. Niemniej boi się podobnie do każdego z Was, chociaż tego nie okazuje. Zmiany nachodzą takiego człowieka w koronie wieczorami. Zdejmuje koronę i wkłada szlafmycę. Jest wówczas podobny do każdego z Was. Bywa śmieszny, bosy, gryzmoli na papierze wierszyki, które potem musi skrzętnie ukrywać. Może też dłubać w nosie, a jakże. W bladym świetle księżyca drżą mu lekko łydki, gdy spogląda przez balkonowe drzwi w stronę pustej, wymarłej ulicy. Bezużyteczna w takich chwilach korona leży obok miski z wodą po wieczornej oblucji. W takich chwilach, korona niczego nie ukrywa, jest kawałkiem metalu ozdobionym drogocennym kruszcem. Nie ma dla nikogo żadnego znaczenia.

PRZESUNIĘTA MASKA. FOTOGRAFIA BEZ NUMERU Z KRÓLEM I KRÓLOWĄ NA PIERWSZYM PLANIE. BEZ PLANU DRUGIEGO.

Król Ignacy zasługuje na solidne słowo wstępu, ale królowa Małgorzata już na nic. Przynajmniej sam król tak twierdzi, bo nikt inny prócz niego by tego nie wymyślił. Pominiemy ten wstęp w trosce o fakty. Król nosi przesuniętą maskę gdyż mu się wydaje, że staje się w ten sposób zawadiacki. Nic bardziej mylnego.
- Mój mąż nigdy nie był zawadiacki, broń Boże. On nawet nie zna takiego słowa. Nie ma ono bowiem nic wspólnego z rządzeniem, więc nie musi go znać. W naszym małżeństwie, w sprawach słów, ich znaczenia i użycia, ja mam ostatnie słowo do powiedzenia. Zauważył pan tę grę słów: w sprawach słów mam ostatnie słowo. To mi przychodzi tak łatwo.

- Maska mnie się przesunęła za sprawą przypadku. Ot, zahaczyłem o coś, usłyszałem hałas, spojrzałem w bok - i już była nie na swoim miejscu. Oczywiście nie powinienem reagować na ten hałas, to wyszło niechcący. Nie był to hałas znaczący ani nawet nie zainteresowałem się nim w ogóle. Ot kuchcik zadławił się rybą i rzęził za ścianą. Rzecz bez znaczenia dla racji stanu czy królestwa, niemniej w późniejszych wydarzeniach stała się znacząca.

FOTOGRAFIE NUMER 5 ORAZ 6. TEATR POEZJI.

Dobry teatr poezji to taki, w którym palą się świece oraz recytuje się poezję. Jeszcze lepszy jest ten, w którym są świece, ale poezji nikt nie recytuje. Najlepszy jest jednak taki, w którym nie ma ani świec, ani poezji, ale jest teatr. Trzeci rodzaj bardzo rzadko się spotyka, występuje w teatrach nie korzystających z dofinansowania z budżetu państwa, ale nie jest to żaden jego wyróżnik. Brak pieniędzy pomaga poezji, ale bez przesady. To nie czasy, kiedy autorzy sensownych działań kulturalnych muszą głodować lub umierać na suchoty. Nie tędy droga - chciałoby się zawołać.

NA SCHODACH. STUDIUM Z REMBRANDTA.

Nocą na schodach zbierają się ludzie, którym ciężko jest wysiedzieć w domach. Ich twarze wyłaniają się z mroku, rozświetlane płomieniami. Są dobrze widoczni. Wreszcie ktoś ich może zauważyć. Nie proszą jednak o jałmużnę, tak jak ich dzienne odbicia, jak stada żebraków siedzących w tych samych miejscach za dnia, oczekujących jałmużny od ludzi wspinających się do bram kościoła. Nocą prosi się nie o pieniądze czy strawę. Błaga się raczej o pamięć. Ci ludzie, oświetleni, rozjaśnieni w samym epicentrum mroku, chcą być zauważeni  na zawsze. Trwale. Proszą: jeśli nas widzicie w tym świetle, zauważcie i wtedy, gdy świeca wygaśnie. Oczywiście są to tylko fanaberie i zwidy. Każdy oświetla wyłącznie siebie i nie ma zamiaru myśleć o innych. Chce być zapamiętany, a nie pamiętać pozostałych. To istotna różnica. To właśnie dlatego zapomnimy o każdym z nich. O wszystkich.

Witold Gombrowicz
ur. 1904 r. - zm. 1969 r.

FOTOGRFIA PORTRETOWA:

"Szambelan pozuje do zdjęcia świeżo po obfitym posiłku. Obok Iza".
Autor: Przemysław Wiśniewski, album "Teatr Fotografii".
Cena wywoławcza: 250 złotych.

FOTOGRAFIA NUMER 11. KSIĄŻĘ FILIP W SCHRONIE ATOMOWYM (DRUGI PLAN ORAZ FOTOGRAFIA NR 12: RESZTA NAPROMIENIOWANYCH).

Witold Gombrowicz nie wymyślił ani jednej sceny, której akcja toczyłaby się w schronie atomowym. Nie tylko w tej sztuce, ale nawet w żadnym z pozostałych dramatów, w powieściach lub opowiadaniach, włączając młodzieńczych "Opętanych" lub "Tośkę". Także w "Dziennikach", z tego co pamiętamy, nie wspominał o wizycie w takim schronie. W "Kronosie" opisywał kilka miejsc, o znajomość których byśmy go nie posądzili, ale w schronie nie przebywał z kimkolwiek czy też samopas. Niemniej twórcy naszego przedstawienia, zwanego dla niepoznaki spektaklem, zdecydowali się na taką scenę. Jest to wyraz głębokiej troski nad trudnymi sprawami nękającymi współczesną cywilizację. Jak wiadomo, autora "Operetki" nie zajmowały podobne problemy. Nawet powieść o wojnie potrafił napisać tak, że dotyczyła wojny w niewielkim stopniu i po wielu latach Jan Jakub Kolski musiał udawać, że Witold Gombrowicz opowiada w niej o czymś, o czym nie opowiada. A nawet o czymś innym opowiada, lecz o czym? Tego nawet pan Kolski nie wiedział...

FOTOGRAFIA NR 12: Jak wyżej, tylko mniej wyraźnie. Plus zjawy. Tytuł:  NIEWIELKA HISTORIA.

W niewielkiej miejscowości na terenie Francji w 1967, w niewielkiej odległości od zabytkowej zabudowy, miała miejsce niewielka eksplozja broni jądrowej, wykonanej przez przyjaciela Gombrowicza, artystę malarza Kazimierza Głaza.  Broń została wykonana dla żartu, niemniej eksplozja była prawdziwa, o czym możemy przeczytać we wspomnieniach Rity Gombrowicz.

"Witold bardzo się tego dnia nudził. Poprosił, żebym wzięła samochód i pojechała na zakupy do centrum Vence. Nie chciałam go zostawiać samego, ale po piętnastu minutach pojawił się pan Kazimierz (...) Miał ze sobą niewielkich rozmiarów pudełko. Gdy go zapytałam o zawartość, pochylił się i wyszeptał tylko: Nic pani nie powiem prócz tego, że jest to prawdziwa bomba".

Odgłos eksplozji słychać było w odległości 12 metrów. Niewiele, powiecie. Ale spróbujcie własnym sumptem doprowadzić do czegoś lepszego. Uprzejmie proszę. Wszystko to wydarzyło się podczas partii szachów i nie zrobiło na psiarzu wielkiego znaczenia. Hetman przesunął się jednak na sąsiednie pole i rozgrywka tym razem zakończyła się remisem. Potem, gdy tylko opadł niewielki pył radioaktywny, Gombrowicz wyjął swojego papierosa przeciw astmie i w spokoju zapalił go, strzepując popiół w miejsce, gdzie jeszcze niedawno widać było zarys atomowego grzyba.

Część z bohaterów "Iwony, księżniczki Burgunda" wyparowała zupełnie. Sztuka w początkowym zarysie była bardziej rozbudowana i opowiadała dodatkowo o kilku innych - jak mniemamy - również ważnych sprawach.

W spektaklu postanowiono oddać cześć tym bohaterom oraz ich nieznanym życiorysom i przygodom. Starano się o rozmycie najlepszej jakości, nienachalne, ale trafiające do wrażliwości każdego widza, nawet mało obeznanego ze sztuką nowoczesnego dramatu. To właśnie widzimy na fotografii. Ten moment skłaniający do zadumy i mający wpływ na dalsze postrzeganie czy coś tam innego. Nieważne.

13. IWONA JAKO KORONAWIRUS

Zasadniczym problemem Iwony była zbyt wielka ilość skupionych w jednym organizmie cech wstydliwych, nieprzyjemnych i chorobotwórczych. W tym sensie dziewczyna była tykającą bombą zegarową. Każda napotkana osoba zauważała w sobie cechy chorób, skumulowanych w tej niepozornej postaci, mimo, iż wcześniej każdy samemu sobie wydawał się zupełnie zdrowym. Ciała i umysł dziewczyny pełne były wirusów, które tylko czekały, aby je ktoś nazwał, sklasyfikował i zauważył u innych. Gdyż jak się okazuje, każda z postaci stykających się z Iwoną, była nosicielem kilku spośród ogromu wirusów uświadomionych wskutek spotkania. Nie sposób było przejść obok niej, żeby nie zostać zainfekowanym, przynajmniej tak się wydawało niektórym. Zgodnie z prawdą, rolą Iwony było jedynie uświadomienie wszechobecności wirusów, nie zaś ich rozsiewanie. Ale do rozsiewania łatwiej było każdemu przywyknąć, prościej było wszystko sobie roznoszeniem i kolportażem wytłumaczyć. Dlatego - roznosząc lub nie - wstydliwość, apatię, niezdarność, niezaradność, wycofanie, milczenie, czy którykolwiek z licznych otępiających wirusów, dziewczyna w publicznej opinii bardzo prędko stała się otwartą przez przypadek puszką Pandory. Puszką, której nie można zamknąć, ale można się jej ostatecznie pozbyć i samemu oczyścić z podejrzeń o nosicielstwo.

NUMER 16 i 17. WARIACJE NA TEN SAM TEMAT

Królowa z orszakiem wchodzi do piwnicznego pomieszczenia a tak żołnierz ich nie zauważa.

Zbliżenie: królowa z orszakiem wchodzi do piwnicznego pomieszczenia a tam... na zbliżeniu nie widać żołnierza. Walenty, bo tak ma żołnierz na imię, na zbliżeniu przestaje być wyraźny, to znaczy, w pierwszej wersji już taki nie był za bardzo, ale podzcas zoomu zniknął zupełnie. Pozostała trójca to królowa z królem oraz szambelan. Zerkają na Walentego, którego nie widzimy. Nie wiemy, odzerknie im lub zachowa spokój? Odspojrzy? Zagadka lochów zamkowych. Każdy loch posiada zagadkę, ten ma taką. Nikt się nie dowie, czego chcieli od Walentego? Czy w ogóle czegoś chcieli? Czy w ogóle go widzieli? Ze zbliżenia trudno wnioskować, a i oddalenie nie pomaga. Taki los.

CYRYL & CYPRIAN

Cyryl urodził się w domu pełnym zacności. Ojciec potężny, gęba nalana, spocona, przy tym spojrzenie wyniosłe, arystokratyczne. Odwrotność syna. Matka drobna, cicha, dobrego serca, choć piekielnica od czasu do czasu. Rodzeństwo, ach, bardzo spore, siostry i bracia oraz... co tu dużo mówić, temat rzeka.

Cyprian. Koleje losu nieznane. Nie wiadomo skąd się wziął i w jakim celu. Osobowość wymykająca się opisom i klasyfikacjom, również psychiatrycznym. Człowiek zagadka, bez odpowiedzi.

Razem mieli dokonać wielu pożytecznych rzeczy, ale tak się stało nieszczęśliwie, że na etapie planowania zapomnieli, jakie to były rzeczy i po co mieli je robić. Więc odpuścili sobie. To znaczy, Cyprian odpuścił a Cyryl przytaknął z niejakim wahaniem. Lub może odwrotnie. Albo tak jak jest, ale bez tego wahania. Dzisiaj trudno orzec z pełną stanowczością. Świadków nie ma, albo może są, ale nawet nie wiedzą, że byli świadkami czegokolwiek.

Anegdota, chyba z sierpnia. Idzie sobie Cyryl ulicą, mija bibliotekę, skrzyżowanie Mickiewicza z Konopnicką. Zamyślony przechodzi przez ulicę, gdy automobil trąbi. Nie zwraca uwagi. Nic a nic. Dociera do parku. Alejka, ławka. Druga ławka, świerk, kosz na śmieci. Trzecia ławka: stare małżeństwo, on podsypia, ona robótki ma w rękach i przebiera palcami. Kolejna ławka, która to? Pies szczeka. Cyryl nic. Wciąż nie zauważa małżeństwa, drzewa, kosza, psa. Kilka następnych ławek i wreszcie ta jedna, pomalowana na zielono, tak samo jak reszta. Na ławeczce dziewczę, pensjonarka. Nóżką kiwa niedbale. Spogląda, jakby zalotnie. Wbija wzrok w chłopca. Cyryl potyka się, odzyskuje równowagę. I nadal nie zauważa. Taka anegdota, trochę bez sensu. Nie wiadomo co potem z dziewczyną, bo to o nim anegdota była, nie o niej. Wiadomo za to, co z nim dalej było, ale to nic ciekawego.

Inna anegdota, tym razem prosto z życia Cypriana. Cyprian sam ją opisał i rysunki zrobił, takie jakby ilustracje. Gdzieś miałem te karteczki, znajdę...

Cyryl miał pretensje do Cypriana, głównie o to, że imię miał podobne. Ludzie ich mylili i źle na tym wychodził. Bywało, że w parku lub na lodowisku ktoś go przewrócił albo wyśmiewał się z niego. Własna matka nie dała mu obiadu gdy jakoby źle się zachowywał w filharmonii. A to przecież nie on się zachowywał. Trudno to matce było wytłumaczyć, Cyprian w jej obecności był nienaganny.

...no nic, nie mam pojęcia gdzie jest ta karteczka...

ROZMYCIE IWONY. PROBLEMY Z OSTROŚCIĄ NA INSTAGRAMIE.

Problem nijakości i  niejakiego rozmycia Iwony, stawał się bardziej widoczny przy wrzucaniu jej fotografii na instagrama. Zdjęcia te nie były zbyt dobre, albowiem zrobione zostały telefonem i nie użyto doń jakiegokolwiek filtra. To drugie było zresztą większym błędem. Damy dworu, jak również królowa, używały filtrów, przez co wydawało się wszystkim, iż ich zdjęcia są profesjonalne. Iwona, która wrzucała swoje przypadkowe zdjęcia w sposób pełen lekceważenia, bez przekonania, kierowana niejasnymi i obcymi sobie pobudkami, nie zdobywała zbyt wielu komentarzy i serduszek. Nie używała również hasztagów, ku rozpaczy księcia. Jej konto było nijakie jak ona sama.

SCENKI RODZAJOWE, CZYLI NUMERY OD 20 DO 25

Scenki rodzajowe pozostawiamy Państwa uwadze, nie wtrącając się zanadto, ani też niczego nie sugerując. Wystarczy że są, to ich największy problem. Nie chcemy piętrzyć kłopotów i Państwa dezorientacji.

DAMY DWORU, SCENY NIEPOWAŻNE. FOTOGRAFIE NUMER 26 ORAZ 27

Pamiętacie Państwo inny spektakl Teatru Fotografii: Opis obyczajów, według księdza Kitowicza? No więc damy dworu są z tamtego spektaklu, a u Gombrowicza znalazły się przypadkiem. Zgubiły się, zwyczajnie w świecie. Początkowo trudno w to było uwierzyć, ale daliśmy radę. Nie w takie rzeczy się wierzyło za młodu, byśmy teraz mieli nie podołać.

KOLACJA

Kolacja należy do punktu kulminacyjnego dramatu Gombrowicza. Pośród jadła - karasie. Myśli wypełnione skrytobójczym mordem. Wszystko to w jak najlepszych intencjach, ku chwale królestwa, w imię dobra obywateli. Jak zawsze, jak zawsze w podobnych wypadkach.

Puste talerze w tych scenach symbolizują pustkę umysłową wyższych warstw społecznych. Brak świec w lichtarzu oznacza brak oświecenia lub bardziej prozaicznie - fazy. Wydaje się, że są to proste interpretacje, ale nie każdy by na nie wpadł, nieprawdaż? Chyba, że...

Kolacji poświęcono aż sześć fotografii, proszę zauważyć, że działo się to na długo przed sukcesem Kuchennych rewolucji.

ŚMIERĆ  W TRZECH ODSŁONACH

Śmierć Iwony była z jednej strony tak nijaka, jak jej smutne życie. Z drugiej jednak strony - starannie zaplanowana, pompatyczna i groteskowa. Przyszła z góry. Ze spojrzeniami, z zadartym nosem. Zleciała niczym niebo na głowy starotestamentowych Żydów. Przygniotła ją. Stłamsiła, przestraszyła i ogłupiła. Resztę załatwiła ość. Taka karaskowa. Utkwiła, zadławiła i po krzyku. Po oddechu. Szast prast. Sama Iwona ponownie jakby do góry nogami. Odwrócona. Ze wzrokiem wbitym w każdego z nas. Świdrującym spojrzeniem. Przyganą. Wyrzutem.

TRZECH PANÓW BEZ ŁÓDKI I PSA

Pan elegancki, mundurowy i obwieś. Pierwszy ironiczny, drugi postawny trzeci sympatyczny. Pierwszy inteligentny, drugi wyniosły trzeci zaś urwipołć. Razem potrafiliby ukraść księżyc, ale tego rzecz jasna nie zrobią. Dlaczego? No jakże? Chyba nie musimy tego wyjaśniać... No dobrze, Inocenty i Walenty mogliby, ale żebrak, z nimi? To dziw, że znalazł się na ich wspólnej fotografii. Nie było to ich marzeniem ani zamiarem. Nie chcą mieć z nim nic wspólnego. Nie wsiądą razem do łódki i nie popłyną w nieznane. Nie polecą w kosmos. Nie z nim, z tym ladaco. Trochę szkoda.

KONDUKT ŻAŁOBNY

Na zakończenie żałobny kondukt. Niebezpieczeństwo zażegnane, tajemnice nieodkryte, kompromitacja zdławiona w samym epicentrum. Świat wrócił na tory, odbudował się, zjednoczył w zbrodni. Poczucie ulgi i wewnętrznego spokoju. Mała dziewczynka bez chustki. Król z odsłoniętą twarzą.

Oraz świat na głowie, zamiast jej. Zamiast Iwony. Spokojna twarz z rozszerzonymi źrenicami oczu. Rzeczywistość wykoślawiona i odwrotna. Coś, co było podejrzeniem, materializuje się. Na koniec...

Robert Konowalik