Władysław I Płocki
Władysław I (ur. między 1398 a 1411, zm. 11 lub 12 grudnia
1455) – książę mazowiecki na Płocku, Rawie Mazowieckiej,
Gostyninie, Sochaczewie, Bełzie, Płońsku, Zawkrzu i Wiźnie
razem z braćmi w latach 1426-1434, w latach 1434-1442 na
ziemi płockiej, płońskiej, wiskiej i Zawkrzu, od 1442 r.
ponownie nad całością ojcowizny (bez Gostynina).
Siemowit IV
ojciec
Władysława I
Płockiego |
Aleksandra
Olgierdówna
matka
Władysława I
Płockiego |
Anna Oleśnicka
żona Władysława I
Płockiego |
Władysław II
Płocki
syn
Władysława I
Płockiego |
Siemowit VI
syn
Władysława I
Płockiego |
Siemowit V
brat
Władysława I
Płockiego |
Kazimierz II Bełski
brat
Władysława I
Płockiego |
Trojden II
brat
Władysława I
Płockiego |
Aleksander
Mazowiecki
brat
Władysława I
Płockiego |
Jadwiga
siostra
Władysława I
Płockiego |
Cymbarka
siostra
Władysława I
Płockiego |
Eufemia
siostra
Władysława I
Płockiego |
Amelia
siostra
Władysława I
Płockiego |
Aleksandra
siostra
Władysława I
Płockiego |
Anna
siostra
Władysława I
Płockiego |
Maria
siostra
Władysława I
Płockiego |
Katarzyna
siostra
Władysława I
Płockiego |
|
Władysław I był czwartym pod względem starszeństwa synem
księcia płockiego Siemowita IV i jego żony Aleksandry. Na
kartach historii pojawia się po raz pierwszy w marcu 1424
r., kiedy to przebywał w Krakowie z okazji ślubu wuja
księcia – Władysława Jagiełły z Zofią Holszańską.
Dwa lata później – na początku stycznia 1426r. zmarł ojciec
Władysława – Siemowit IV. Bracia postanowili wówczas, że nie
dokonają podziału, a każdy z rodzeństwa zachowa formalnie
prawo do rządów nad całością spadku jako tzw. bracia
niedzielni. Jeszcze tego samego roku (8 września) Władysław
razem ze starszymi braćmi Siemowitem V i Trojdenem II udali
się do Sandomierza, gdzie złożyli królowi polskiemu hołd
lenny.
W 1431 r. Władysław I, jako lennik wraz z braćmi wziął
udział w kampanii na Wołyniu przeciwko zbuntowanemu przeciw
Polsce Świdrygielle, nie odegrał jednak w nim większej roli.
Z nieznanych przyczyn w 1433 r. Władysław pokłócił się z
braćmi i zdecydowanie sprzeciwił się ich propolskiej
polityce grożąc związanie się z wrogim Jagiellonom zakonem.
Przejawem niechęci do Polski, być może był fakt, że książę
nie zjawił się na koronacji następcy Jagiełły – Władysława
III w lipcu 1434 r. w Krakowie.
31 sierpnia 1434 r. Władysław I, wraz z braćmi Siemowitem V
i Kazimierzem II zdecydowali się dokonać ostatecznego
podziału ojcowizny. Władysławowi przypadła wówczas dzielnica
płocka, wraz z ziemiami: płońską i wiską, oraz Zawkrzem. 31
grudnia 1435 roku podpisał akt pokoju w Brześciu Kujawskim.
Pod koniec lat trzydziestych Władysław I po raz kolejny
zmienił swoją politykę względem Polski zbliżając się do
pierwszej osoby w Koronie – biskupa krakowskiego Zbigniewa
Oleśnickiego. Przejawem nowych stosunków była wizyta
księcia, wraz z Siemowitem V, 20 kwietnia 1438 w Nowym
Mieście Korczynie, gdzie książęta zdecydowanie wsparli linię
polityczną biskupa (m.in. chodziło o sprawę odrzucenia przez
Polskę propozycji objęcia tronu czeskiego przez Kazimierza
Jagiellończyka). Tam też Władysław I razem z kuzynem –
Bolesławem IV warszawskim zgodzili się na przystąpienie 25
kwietnia do konfederacji skierowanej przeciwko polskim
zwolennikom husytyzmu skupionych wokół Spytka z Melsztyna.
Znajomość zawiązana przez Władysława I w Nowym Mieście
Korczynie z Bolesławem IV zaowocowała wkrótce wspólną
polityką wschodnią książąt mazowieckich. Piastowie, zapewne
za wiedzą i zgodą Polaków wystąpili wówczas przeciwko
Litwie, korzystając z zamieszania panującego po śmierci w
1440 r. Zygmunta Kiejstutowicza. Oficjalnym pretekstem były
roszczenia książąt względem Podlasia, które kiedyś
(dożywotnio) było w posiadaniu Janusza Starszego. Działania
zbrojne na pograniczu Władysław rozpoczął jednak niezwykle
ostrożnie, pozostawiając pole do działania Bolesławowi IV. W
konsekwencji Władysławowi udało się wtedy zająć tylko
Bielsk. Niechęć do większego wysiłku militarnego ze strony
Władysława ujawniła się wyraziściej w 1444 r., kiedy to
książę płocki nie wysłał pomocy Bolesławowi walczącemu z
upominającymi się o straty Litwinami.
Dwa lata wcześniej śmierć w krótkim odstępie czasu dwóch
braci – Siemowita V i Kazimierza II uczyniła Władysława
władcą niemal całości ojcowizny (w rękach wdowy po
Siemowicie Małgorzaty raciboskiej, jako oprawa wdowia
pozostał Gostynin). Przejęcie blisko połowy Mazowsza i ziemi
bełskiej umożliwiło Władysławowi prowadzenie bardziej
elastycznej polityki.
Szczególnie dwuznacznie wyglądało to w relacjach z Litwą, w
której od 1440 r. panował brat władcy Polski Władysława III
(który był panem lennym Piastów Mazowieckich) – Kazimierz IV
Jagiellończyk. Książęta mazowieccy zdecydowanie wtedy
poparli Michajłuszkę, syna zamordowanego Zygmunta
Kiejstutowicza, którego nie tylko przyjęto przychylnie na
dworach w Warszawie i Płocku (pozwolono również na agitację
polityczną), ale również wydano za niego siostrę Władysława
– Katarzynę.
Polityka poparcia dla kontrkandydata Kazimierza do tronu
litewskiego okazała się szczególnie niebezpieczna po 1447
r., kiedy młodszy Jagiellon został królem Polski. W 1448 r.
Kazimierz Jagiellończyk upomniał się mianowicie o ziemię
bełską, przejętą przez Władysława po zmarłym w 1442 r.
bracie Kazimierzu II. Tylko dzięki kontaktom z Fryderykiem
III Habsburgiem siostrzeńcem Władysława (był to syn Cymbarki
córki Siemowita IV) udało się przekonać Jagiellona do zgody.
Zgodnie z zawartą wówczas umową Władysław pozostał księciem
bełskim, w zamian za co przestał popierać Michajłuszkę i
uznał Kazimierza IV władcą litewskim.
Ostatecznie w 1450 r. doszło do pełnej zgody, czego
przejawem było wysłanie zgodnie z obowiązkiem lennym przez
Władysława oddziałów zbrojnych na wyprawę mołdawską.
Niemniej Władysław do końca życia pozostał nieprzychylnie
nastawiony względem Polski, o czym świadczy z kolei kwestia
zachowania neutralności po wybuchu wojny trzynastoletniej z
zakonem krzyżackim, w którym to konflikcie Piast usiłował
odegrać rolę mediatora.
Żoną Władysława I została w 1442 lub 1443 r. Anna, córka
księcia oleśnickiego Konrada V. Z małżeństwa tego pochodzili
dwaj synowie: Siemowit VI i Władysław II. Władysław I Płocki
zmarł w nocy z 11 na 12 grudnia 1455 r. w swoim pałacu
położonym w Niedźwiedzy niedaleko Sochaczewa. Przyczyną
śmierci była zapewne dziedziczna choroba książąt
mazowieckich: gruźlica. Książę został pochowany w katedrze
płockiej. Po śmierci Władysława władzę na jego dzielnicą w
imieniu jego małoletnich synów objęła regencja pod
przewodnictwem biskupa płockiego Pawła Giżyckiego. Żonie
Annie oleśnickiej książę zostawił jako oprawę wdowią
kasztelanię sochaczewską.
|