Judyta Bolesławówna
(ur. między 1130r. a 1135r., zm. 8
lipca między 1171r. a 1175r.) – księżniczka polska,
margrabina brandenburska z dynastii Piastów.
Córka księcia Polski Bolesława III Krzywoustego i Salomei z
Bergu, córki hrabiego Bergu Henryka z Bergu.
Żona margrabiego Brandenburgii Ottona I. Matka margrabiego
Brandenburgii Ottona II.
Bolesław III
Krzywousty
ojciec Judyty Bolesławówny |
Salomea z Bergu
matka Judyty Bolesławówny |
Bolesław IV
Kędzierzawy
brat Judyty Bolesławówny |
Dobroniega
Ludgarda
siostra Judyty Bolesławówny |
Zofia
Bolesławówna
siostra Judyty Bolesławówny |
Agnieszka
Bolesławówna
siostra Judyty Bolesławówny |
Henryk
Sandomierski
brat Judyty Bolesławówny |
Mieszko III
Stary
brat Judyty Bolesławówny |
Ryksa
Bolesławówna
siostra
Judyty Bolesławówny |
Kazimierz
brat Judyty Bolesławówny |
Gertruda
siostra Judyty Bolesławówny |
Kazimierz II
Sprawiedliwy
brat Judyty Bolesławówny |
Leszek Bolesławowic
brat Judyty Bolesławówny |
|
|
|
|
|
Judyta urodziła się jako jedno z ostatnich dzieci Bolesława
Krzywoustego i jego drugiej żony Salomei. Nie jest znana
dokładna data jej narodzin. Podawany przedział lat, w którym
miała się urodzić, wnioskuje się na podstawie przekazów o
planach wydania jej za mąż. Najprawdopodobniej to bowiem
Judyta jest tą księżniczką, która, według polskich roczników
średniowiecznych, w latach trzydziestych XII
wieku miała
być wydana za Gejzę,
syna króla Węgier Beli
II. Rocznik
Traski podaje,
że do wydarzenia doszło w 1136r. ponieważ można założyć, że
księżniczka polska była młodsza od królewicza węgierskiego,
który urodził się ok. 1130r., a także znane są roczne daty
narodzin najmłodszych dzieci Bolesława Krzywoustego (Agnieszka –
1137, Kazimierz
II Sprawiedliwy –
1138r.), można przyjąć, że Judyta przyszła na świat między
1130r. a 1135r. Podawane w rocznikach informacje dotyczyły
jednak nie małżeństwa, lecz jedynie planów rodziców obojga w
sprawie ich narzeczeństwa, gdyż tylko taki związek pomiędzy
dwojgiem dzieci był wówczas możliwy. Małżeństwo to nie
doszło do skutku. Najpóźniej w 1146 doszło do zerwania
zaręczyn najprawdopodobniej za zgodą obydwu rodzin.
Przyczyny tego kroku można prawdopodobnie upatrywać w
małżeństwie Mieszka (syna
Bolesława) z królewną węgierską Elżbietą (przypuszczalnie
siostrą lub bratanicą stryjeczną Beli II), które
wystarczająco zabezpieczało sojusz polsko-węgierski. Arpadowie jak
i Piastowie mogli
więc szukać powinowactw politycznych z innymi dynastiami.
6 stycznia 1148r.
w Kruszwicy Judyta poślubiła Ottona, syna margrabiego
Marchii Północnej Albrechta Niedźwiedzia. Małżeństwo to
miało umocnić sojusz pomiędzy Piastami wywodzącymi się z
małżeństwa Bolesława III Krzywoustego i Salomei z Bergu
a dynastią askańską. Młodzi Piastowie, niepewni swojej
pozycji po wygnaniu brata, Władysława, który za granicą
starał się o wsparcie w jego powrót do Polski, potrzebowali
wpływowego sojusznika, jakim niewątpliwie był margrabia
Marchii Północnej. To właśnie jemu zawdzięczali to, że w
trakcie wyprawy do Polski w 1146r. król Niemiec Konrad
III nie przywrócił do zajmowanych wcześniej dzielnic
wygnanego przez nich seniora. Natomiast Albrecht Niedźwiedź
w związku z planem podbicia ziem Słowian
połabskich potrzebował zapewnienia, że Polacy nie
przeszkodzą mu w tym przedsięwzięciu. Swój cel Askańczyk
osiągnął w 1157r., a z podbitych terenów i ziem Marchii
Północnej utworzył Marchię Brandenburską.
Nic nie wiadomo o roli politycznej, jaką Judyta miała
odgrywać w Niemczech. Jej mąż jako najstarszy syn Albrechta
Niedźwiedzia przejął po nim rządy w Marchii Brandenburskiej.
W trakcie swego panowania kontynuował wytyczoną przez ojca
linię polityczną, umacniając władzę dynastii askańskiej w
Brandenburgii. Dzięki temu jego następcy mogli podbić ziemie
słowiańskie aż po Odrę a także utworzyć w XIII w. na wschód
od niej Nową Marchię.
Z małżeństwa Judyty i Ottona przyszło na świat dwóch
synów: Otton II i Henryk. Nie jest pewne, z którego
małżeństwa pochodził najmłodszy syn margrabiego
Brandenburgii, Albrecht II. Prawdopodobnie jednak jego matką
była druga żona Ottona, Adelajda.
Podobnie jak data urodzenia nie jest również znana data
śmierci Judyty. Pewna jest jedynie data dzienna śmierci – 8
lipca. Jej znajomość zawdzięcza się Zachariaszowi
Garcaeusowi, który w XVI w. odczytał napis z nieistniejącego
już nagrobka Piastówny: VIII
idus Iulii obiit Iuditha, marchionissa, gemma Polonorum.
Natomiast rok śmierci można określić jedynie za pomocą
przedziału lat, w którym śmierć margrabiny brandenburskiej
mogła nastąpić. W dokumentach z 1170r. występuje jeszcze
jako osoba żyjąca, zaś źródła z 1177r. podają, że małżonką
Ottona była już Adelajda. Na tej podstawie przyjmuje się, że
Judyta zmarła między 1171r. a 1175r. Za autorem dziejopisu
Marchii Brandenburskiej z XVI w. wiadomo, że jej ciało
zostało złożone pośrodku katedry w Brandenburgu.
|