Władysław
Opolski
Władysław opolski (ur. ok. 1225, zm. 27 sierpnia lub 13
września 1281/82) – książę kaliski w latach 1234–1244,
książę rudzki 1234–1249, książę opolsko-raciborski
1246–1280/81 (do 1241 roku pod zwierzchnictwem książąt
śląskich).
Kazimierz I Opolski
ojciec Władysława
Opolskiego |
Wiola Bułgarka
matka
Władysława
Opolskiego |
Mieszko II Otyły
brat Władysława
Opolskiego |
Eufrozyna Opolska
siostra Władysława
Opolskiego |
Więcesława
siostra Władysława
Opolskiego |
Eufemia Odonicowa
żona Władysława
Opolskiego |
Mieszko Cieszyński
syn Władysława
Opolskiego |
Kazimierz Bytomski
syn Władysława
Opolskiego |
Bolko I Bytomski
syn Władysława
Opolskiego |
Przemysław Raciborski
syn Władysława
Opolskiego |
Konstancja Wodzisławska
córka Władysława
Opolskiego |
|
Władysław był drugim pod
względem starszeństwa synem księcia opolsko-raciborskiego
Kazimierza I i nieznanego pochodzenia księżnej Wioli (być
może była Bułgarką), młodszym bratem Mieszka Otyłego. W
chwili śmierci ojca obaj bracia byli jeszcze małoletni, w
związku z czym znaleźli się pod opieką matki i księcia
śląskiego Henryka I Brodatego. W 1234 roku Henryk Brodaty,
pragnąc przejąć pełnię kontroli nad księstwem
opolsko-raciborskim, przeniósł Kazimierzowiców do księstwa
kaliskiego, nie pozbawiając jednak ich prawa do dziedzictwa
ojcowego. Cztery lata później starszy brat Władysława –
Mieszko osiągnął pełnoletniość i za zgodą Henryka II
Pobożnego objął rządy nad księstwem opolsko-raciborskim.
Pomimo tego Władysław wraz z matką pozostał w księstwie
kaliskim.
W 1241 roku wobec śmierci Henryka II w bitwie pod Legnicą
nastąpiło całkowite uniezależnienie się młodszego
Kazimierzowica od książąt śląskich, jednak wobec
rewindykacyjnej akcji księcia wielkopolskiego Przemysła I,
utrata władzy nad Kaliszem była już tylko kwestią czasu.
Ostatecznie Władysław utrzymał Kalisz w swoich rękach do
1244 roku, a wielkopolską Rudę jeszcze przez pięć lat.
W 1246 roku zmarł bezpotomnie książę opolsko-raciborski
Mieszko II Otyły, zostawiając całość swojego dziedzictwa w
testamencie Władysławowi. Ze spadku po bracie nie udało mu
się utrzymać tylko zdobytego niedawno grodu w Lelowie. Cechą
polityki zagranicznej następnych lat księcia
opolsko-raciborskiego było umiejętne manewrowanie pomiędzy
pozostałymi księstwami piastowskimi. Na początku lat
pięćdziesiątych XIII wieku doszło do unormowania stosunków z
książętami wielkopolskimi. Władysław ostatecznie zrezygnował
z pretensji do ziemi kaliskiej, a zawarty układ umocniony
został ślubem z Eufemią Odonicówną – córką Władysława
Odonica.
Małżeństwo to wkrótce wciągnęło Władysława wzorem
pozostałych książąt polskich do wojny węgiersko-czeskiej o
spadek po Babenbergach. Początkowo książę opolsko-raciborski
poparł Węgrów, wspierając Bolesława Wstydliwego w wyprawie
na czeską Opawę i Głubczyce. W 1255 roku jednak, z
nieznanych powodów, Władysław zmienił front i wsparł króla
Czech Przemysła Ottokara II (w 1260 osobiście brał udział w
bitwie z Węgrami pod Kressenbrunn). Zmiana sojusznika już
wkrótce przyniosła realne korzyści w postaci uregulowania po
myśli Władysława przebiegu granicy z Czechami. W 1262 roku
na zjeździe w Dankowie Władysław podjął próbę przeciągnięcia
na stronę czeską Bolesława Wstydliwego i księcia
wielkopolskiego Bolesława Pobożnego, jednak bez większych
rezultatów. Wtedy też zapewne zachęcony przez króla
czeskiego zgłosił pretensje do tronu krakowskiego, co jak
przypuszczają historycy wyraziło się zmianą herbu na orła w
koronie (jest to pierwszy przypadek użycia koronowanego orła
w Polsce).
Okazja do wystąpienia o władztwo nad Krakowem nastąpiła
dopiero w 1273 roku. Władysław korzystając z wypowiedzenia
posłuszeństwa Bolesławowi Wstydliwemu przez część możnych
wkroczył z siłami opolsko-raciborskimi w granice Małopolski.
Do decydującego starcia doszło 2 czerwca 1273 roku pod
Bogucinem niedaleko Olkusza, gdzie oddziały Władysława
doznały sromotnej klęski. W październiku tegoż roku Bolesław
Wstydliwy zorganizował wyprawę odwetową, z powodu jednakże
szczupłości sił ograniczył się wyłącznie do zniszczenia
dziedzin wroga. W 1274 roku Władysław i Bolesław Wstydliwy
zdecydowali się na zawarcie pokoju. Książę
opolsko-raciborski zrezygnował wtedy zapewne z pretensji do
tronu krakowskiego, w zamian za co nastąpiła korekta granic
obu sąsiadujących ze sobą księstw (chodziło o zamianę ziemi
chrzanowskiej, która odtąd miała dzielić losy Małopolski, na
tereny pomiędzy Skawą a Skawinką).
26 sierpnia 1278 doszło do decydującej dla losów Przemysła
Ottokara II bitwy pod Suchymi Krutami. Władysław opolski,
podobnie jak kilku innych książąt śląskich (m.in. Henryk III
głogowski, Henryk IV Probus), wysłał na pomoc Ottokarowi
posiłki zbrojne. Wnet po otrzymaniu wiadomości o śmierci
Przemysła, książę opolsko-raciborski wtargnął zbrojnie na
ziemię opawską, chcąc prawdopodobnie ją zdobyć i przyłączyć
do Księstwa Opolskiego. Zamiar ten nie powiódł się wobec
szybkiego unormowania sytuacji w Pradze i objęcia rządów
przez sprawną regencję w imieniu małoletniego Wacława II. Do
unormowania stosunków z Czechami doszło dopiero w marcu 1280
roku na zjeździe w Wiedniu, gdzie książę Henryk IV Prawy i
książę Władysław I opolski złożyli hołd lenny królowi
niemieckiemu Rudolfowi I Habsburgowi. Spotkanie to stało się
okazją do zawarcia przez Władysława nowego sojuszu, tym
razem z księciem wrocławskim Henrykiem IV Probusem. Układ
został przypieczętowany małżeństwem nieznanej z imienia
córki księcia opolsko-raciborskiego z władcą Wrocławia.
Władysław obiecał wtedy m.in., że będzie wspierał swojego
zięcia w staraniach o koronę królewską, pod tym jednak
warunkiem, że będzie ukoronowana także jego córka.
W polityce wewnętrznej Władysław starał się kontynuować
dzieło swoich poprzedników, zwiększając znaczenie kościoła
wrocławskiego w swoim księstwie. Był fundatorem wielu
klasztorów, nie optując wyraźnie po stronie żadnego z
liczących się wówczas zakonów (założył klasztory dominikanów
w Raciborzu, cystersów w Rudach, franciszkanów w Wodzisławiu
i Głogówku oraz benedyktynów w Orłowej). Innym ważnym
przejawem jego rządów było prawo magdeburskie dla całego
szeregu miast (m.in. Bytomia, Gliwic, Lublińca, Oświęcimia,
Kęty, Wodzisławia Śląskiego, Żor).
Władysław Kazimierzowic umarł 27 sierpnia lub 13 września
(według innych źródeł) 1281 ewentualnie 1282 roku i
pochowany został najprawdopodobniej w kościele dominikańskim
w Raciborzu. Pozostawił po sobie jedną córkę o dyskusyjnym
imieniu (pojawiła się hipoteza, że nazywała się Konstancja,
była ona żoną Henryka Probusa) i czterech synów, którzy
wkrótce podzielili między siebie jednolite dotąd księstwo
opolsko-raciborskie, byli to (według starszeństwa): Mieszko
cieszyński, Kazimierz bytomski, Bolko I opolski i Przemysław
raciborski.
|