Siemowit (książę Polan)
Siemowit
(Ziemowit) – książę Polan z IX wieku znany jedynie z kroniki
Galla Anonima. Według jego relacji Siemowit był
synem Piasta i Rzepichy i objął władzę po obaleniu Popiela,
zgodnie z wolą zgromadzonych na wiecu współplemieńców. Synem
i następcą Siemowita był Lestek.
Kwestia historyczności Siemowita początkowo nie budziła
wątpliwości, została zakwestionowana pod koniec XIX wieku.
Od lat 60. XX wieku badacze raczej skłaniają się do uznania
przekazanej przez Galla listy przodków Mieszka I, gdzie
figuruje m.in. Siemowit, za autentyczną. Znacznie więcej
zastrzeżeń co do autentyczności dotyczy informacji o
rodzicach Siemowita.
Rzepicha
matka Siemowita |
Piast
ojciec Siemowita |
Lestek
syn Siemowita |
Wśród badaczy wierzących w autentyczność tej postaci
utrzymuje się, że lata życia Siemowita hipotetycznie powinny
przypadać na okres od 845 do 900, chociaż istnieje
możliwość, że ewentualny błąd tych ustaleń może wynosić
nawet kilkadziesiąt lat. Natomiast objęcie władzy na pewno
nastąpiło w drugiej połowie IX wieku. Nie jest znane miejsce
jego pochówku.
Według informacji zawartej w kronice Galla Anonima w wieku
siedmiu lat Siemowit został postrzyżony przez dwóch
obcokrajowców. Według niektórych historyków, ci obcokrajowcy
to Cyryl i Metody, lub ich uczniowie, którzy mogli go
ochrzcić w obrządku słowiańskim. Większość mediewistów uważa
jednak, że Cyryl i Metody nigdy nie przybyli na tereny
polskie. Teza o chrzcie w obrządku słowiańskim wydaje się
też mało prawdopodobna. Ryt słowiański na mocy decyzji
papieża Hadriana II z 867 r. dozwolony był jedynie na
obszarze Moraw i Panonii. Historycznie udokumentowany jest
dopiero chrzest prawnuka Siemowita Mieszka w 966 r.
Istnieje bogata debata historyków na temat istnienia lub nie
Siemowita i jego dwóch następców.
Wielu polskich historyków (m.in. Henryk
Łowmiański, Gerard
Labuda, Kazimierz
Jasiński)
opowiedziało się za historycznością Siemowita.
Przekaz Galla o Piastach przedmieszkowych zasługuje na
zaufanie aż z kilku względów: 1. intencją kronikarza właśnie
w tym fragmencie jego relacji było przekazanie wiadomości,
które uważał za prawdziwe, zaczerpnięte z wiernej pamięci,
2. wiadomości te przechowały się w tradycji dynastycznej
przywiązującej dużą wagę do początków dynastii, 3. treść
"trzeciej opowieści" nie zawiera elementów legendarnych
(baśniowych), przy czym nie do przyjęcia jest zarzut
zmyślenia występujących w niej imion, 4. lista imion u Galla
znajduje poparcie poprzez porównanie jej z podobnymi listami
książąt ruskich i czeskich Przemyślidów oraz 5.
autentyczność listy Gallowej potwierdzają wyniki badań nad
początkami państwa polskiego, wykazujące, że nie sięgają one
dopiero panowania Mieszka I.
Kazimierz Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, 1992
Przeciw istnieniu Siemowita mają przemawiać odkrycia
archeologiczne, z których wynika, że dynamiczny rozwój
państwa Polan rozpoczął się w latach dwudziestych X wieku,
zatem panowanie Siemowita, Lestka i Siemomysła trwałoby
bardzo krótko. Część mediewistów uważa, że podane w Kronice
imiona przodków Mieszka mają znaczenie symboliczne i zostały
wymyślone przez Galla. Nie można wreszcie wykluczyć, że
zmyślony przez Galla jest tylko opis panowania władców,
podczas gdy imiona są faktycznymi imionami przodków Mieszka.
Z jednakowym prawdopodobieństwem można jednak założyć, że
tzw. rewolucję
piastowską (budowa
potężnych grodów, aparat przymusu – drużyna) rozpoczął
Lestek, natomiast jego poprzednik Siemowit sprawował władzę
na innych zasadach, które nie są do uchwycenia przez
archeologię.
|