Rycheza Lotaryńska
Rycheza Lotaryńska (Richeza,
Richenza), zwana również Ryksą (Rixa)
(ur. ok. 993,
zm. 21
marca 1063 w Brauweiler)
– królowa
Polski jako
żona Mieszka
II,
zwana błogosławioną.
Była córką palatyna reńskiego Erenfrieda
Ezzona i Matyldy,
córki Ottona
II,
siostry Ottona
III.
Lata młodości spędziła najprawdopodobniej w klasztorze
w Quedlinburgu (lub
w Gandersheimie).
Na mocy jednego z postanowień zjazdu w Merseburgu w 1013 roku
została poślubiona przez Mieszka
II Lamberta,
co stanowić miało przypieczętowanie zawartego wówczas
pokoju. Urodziła ona Mieszkowi syna Kazimierza, który został
później władcą Polski (Kazimierz
I Odnowiciel),
oraz dwie córki – Gertrudę i drugą,
której imię nie jest znane.
Mieszko II
Lambert
mąż Rychezy |
Gertruda
Mieszkówna
córka Rychezy |
Kazimierz I
Odnowiciel
syn Rychezy |
Rycheza
Adelajda
córka Rychezy |
Bolesław
Zapomniany
syn Rychezy |
Agata Mieszkówna
córka Rychezy |
W 1025 roku wraz z mężem
została koronowana na królową Polski. Pod koniec 1031 roku,
w związku z zaistniałą sytuacją polityczną (objęcie władzy
przez Bezpryma i ucieczka Mieszka II do Czech), zdecydowała
się na wyjazd z Polski (z podobnych przyczyn kraj w 1037
opuścił jej syn Kazimierz I Odnowiciel). Udała się do
Niemiec, zabierając insygnia królewskie i cały majątek
(insygnia znalazły się na nowo w kraju wraz z powrotem
Kazimierza Odnowiciela). Możliwe, że powróciła na krótko do
Polski po śmierci Mieszka II w 1034 roku. Do końca życia
używała tytułu królowej.
Wraz z synem Kazimierzem Odnowicielem dążyła do wzmocnienia
władzy monarszej oraz do odbudowania osłabionego aparatu
państwowego po powstaniu ludowym i buncie Miecława.
W 1047 wstąpiła do klasztoru
benedyktyńskiego w Brauweiler koło Kolonii,
który był fundacją jej rodziców. Przebywała w nim do śmierci
21 marca 1063. Śmierć Rychezy odbiła się w Niemczech
szerokim echem. Jej zgon utrwaliło co najmniej 5 nekrologów.
Nekrolog brunwilerski zawiera następujące słowa (w
tłumaczeniu polskim): "Zmarła
najsławniejsza Rycheza królowa Polski, córka fundatorów,
której pamięć obchodzi się uroczyście".
Prawdopodobnie zdecydowała, że chce być pochowana w
Brauweiler. Została jednak pochowana w Kolonii, w
niezachowanej współcześnie kolegiacie
Panny Marii ad Gradus,
której była dobrodziejką.
Po rozebraniu kościoła Panny Marii ad Gradus w 1817 r., jej
zwłoki zostały przeniesione do katedry
kolońskiej.
W katedrze przenoszono je w różne miejsca, lecz ostatecznie
spoczęły w kaplicy chórowej, poświęconej św. Janowi
Chrzcicielowi. W dniu 8 września 1959 r. dokonano otwarcia
grobowca królowej. Ekspertyza medyczna wykazała, że Rycheza
była osobą o wątłej posturze („die
selige Rycheza war von kleiner zierlicher Gestalt”).
Okazało się również, że Rycheza złamała kiedyś obojczyk,
co, jak przypuszcza autor protokołu otwarcia grobowca, mogło
być spowodowane upadkiem z konia.
W Niemczech jest uważana za osobę świątobliwą. Została
uznana przez lud za błogosławioną i jest czczona jako błogosławiona
Rycheza.
Jej wspomnienie
liturgiczne w kościele
katolickim obchodzone
jest 21
maja.
Rycheza z małżeństwa
z Mieszkiem II (ur. 990, zm. 10 lub 11 maja 1034) miała
troje dzieci:
- Kazimierz I Odnowiciel (ur. 25 lipca 1016, zm. 28
listopada 1058) – książę Polski (1038–1058)
- Rycheza lub Adelajda (ur. ?, zm. po 1052) – żona Beli
I, króla Węgier (1060–1063)
- Gertruda (ur. ok. 1025, zm. 4 stycznia 1108) – żona Izjasława
I, wielkiego księcia kijowskiego (od 1054)
Możliwe, że córką Rychezy była również Agata, żona
angielskiego księcia Edwarda Wygnańca, której pochodzenie
jest kwestią dyskusyjną oraz Bolesław Zapomniany.
|