Jadwiga Bolesławówna
Jadwiga kaliska (Jadwiga
Łokietkowa)
(ur. ok. 1266r.-1270/1275r. w Kaliszu,
zm. 10
grudnia 1339r. w Starym
Sączu)
– księżna kaliska, córka księcia
kaliskiego Bolesława
Pobożnego i
księżnej Jolenty
Heleny,
żona króla Władysława
I Łokietka,
w latach 1320r.–1333r. królowa
Polski.
Bolesław
Pobożny
ojciec Jadwigi
Bolesławówny |
Jolenta
Helena
matka Jadwigi
Bolesławówny |
Władysław I
Łokietek
mąż Jadwigi
Bolesławówny |
Kunegunda
Łokietkówna
córka Jadwigi
Bolesławówny |
Stefan
syn Jadwigi
Bolesławówny |
Jadwiga
córka Jadwigi
Bolesławówny |
Kazimierz
III Wielki
syn Jadwigi
Bolesławówny |
Elżbieta
Łokietkówna
córka Jadwigi
Bolesławówny |
Władysław
syn Jadwigi
Bolesławówny |
Anna Bolesławówna
siostra Jadwigi
Bolesławówny |
Elżbieta
Bolesławówna
siostra Jadwigi
Bolesławówny |
|
O dzieciństwie i wczesnej
młodości przyszłej królowej nic nie wiadomo. Jak przypuszcza
część historyków, Jadwiga jeszcze za życia ojca, a więc
przed 14 kwietnia 1279r., została zaręczona z księciem
brzeskim Władysławem Łokietkiem, który jako posag otrzymał
być może kasztelanię radziejowską.
Nie mamy również pewności, kiedy ostatecznie Jadwiga została
żoną Łokietka. Możemy jednak przypuszczać, że stało się to
najprawdopodobniej 6 stycznia 1293r., kiedy małżeństwo
księżnej z księciem brzeskim stało się gwarancją ścisłego
sojuszu i współpracy Władysława Łokietka z opiekunem
Jadwigi Przemysłem II Wielkopolskim. Jadwiga razem z mężem
uczestniczyła też być może w koronacji królewskiej Przemysła
II w Gnieźnie 26 czerwca 1295r.
Śmierć Przemysła II w wyniku zamachu w Rogoźnie 8
lutego 1296r. utorowała Jadwidze i jej małżonkowi drogę do
objęcia jego dziedzictwa w postaci Wielkopolski i Pomorza
Gdańskiego.
Pierwszy okres rządów w Wielkopolsce skończył się dla
Władysława Łokietka tragicznie i w 1300r.
musiał on ratować się ucieczką z Polski.
Nowym królem Polski i suwerenem wszystkich dotychczasowych
dzierżaw Łokietka został czeski monarcha
z dynastii Przemyślidów - Wacław
II.
Jadwiga z nieznanych bliżej przyczyn nie towarzyszyła mężowi
w jego tułaczce i ryzykując, że dostanie się w ręce Wacława,
przez cały okres czeskich rządów ukrywała się wraz z trójką
dzieci w przebraniu zwykłej mieszczki u mieszczanina radziejowskiego Gierka,
któremu z wdzięczności w 1310r.
Łokietek nadał wójtostwo.
Śmierć Wacława II w 1305r. i
odzyskanie przez męża Jadwigi władzy
nad Małopolską, Kujawami i częścią Wielkopolski na nowo
ustabilizowały życie rodzinne książęcej pary i już
około 1305r. urodziła się im kolejna
córka, Elżbieta (świadczy to o tym, że Jadwiga wspierała w
tym okresie aktywnie działalność zjednoczeniową męża). W
życiu rodzinnym nie brakło też smutnych chwil, gdyż w 1306r.
zmarł ich najstarszy syn Stefan, a sześć lat później
kolejny, Władysław. Obaj wcześnie zmarli synowie zostali
pochowani w klasztorze franciszkańskim w Krakowie. W
międzyczasie Władysław i Jadwiga cieszyli się jednak także z
narodzin dwójki najmłodszych dzieci: Kazimierza i Jadwigi.
Około 1310r. Łokietek i Jadwiga wydali swoją najstarszą
córkę Kunegundę za księcia świdnickiego Bernarda. Małżeństwo
to związało tamtejszą linię Piastów z polityką księcia
krakowskiego, co w związku z rosnącymi tam wpływami czeskimi
miało niebagatelne znaczenie.
Rok później wobec wybuchu rewolty niemieckojęzycznych
mieszczan krakowskich pod przewodnictwem wójta
Alberta Jadwiga okazała niemałą odwagę, zostając na zamku
krakowskim i nominalnie dowodząc obroną Wawelu w czasie
kiedy jej mąż podążył na Węgry po pomoc.
Przez cały okres rządów szczególną opieką pary książęcej
cieszyli się franciszkanie - świadczy o tym nie tylko fakt
pochowania w ich klasztorze wcześnie zmarłych synów, ale
również liczne darowizny. Poza tym para książęca patronowała
spisaniu w tym środowisku żywota bliskiej krewnej Władysława
i Jadwigi, Kingi, żony Bolesława Wstydliwego, którą chcieli
wynieść na ołtarze.
Jadwiga skutecznie pomagała Władysławowi w sprawowaniu
władzy i zdobyciu korony. Osobiście spotkała się np. z
zagorzałym przeciwnikiem męża – biskupem krakowskim Janem
Muskatą. Brała też razem z Władysławem udział w objazdach
państwa.
20 stycznia 1320r. w Krakowie nastąpiła upragniona koronacja
królewska Władysława i Jadwigi. Koronę królewską córka
Bolesława Pobożnego otrzymała z rąk arcybiskupa
gnieźnieńskiego Janisława oraz biskupów krakowskiego i
poznańskiego. Jadwiga odtąd przyjęła tytuł "totius Poloniae
regina" (królowa całej Polski). Dodatkowym wyróżnieniem dla
władczyni było otrzymanie z dniem 7 marca 1320r. od papieża
Jana XXII uprawnienie przekraczania klauzury klarysek
krakowskich.
W tym samym roku królewska para wydała za mąż swoją drugą
córkę - Elżbietę. Małżeństwo jakkolwiek na wskroś polityczne
- Elżbieta poślubiła długoletniego sojusznika Władysława
Łokietka, Karola Roberta - okazało się nad wyraz szczęśliwe
i obopólnie korzystne, gdyż dla Polaków szachowało ono
pretensje Luksemburgów do tronu Piastów, podczas gdy
dla Andegawenów nie bez znaczenia miał fakt, że Elżbieta
była prawnuczką króla węgierskiego z dynastii Arpadów Beli
IV.
W 1327r. Jadwiga przeżyła chwile grozy w związku z ciężką
chorobą jedynego, pozostałego przy życiu syna Kazimierza.
Stan królewicza był na tyle poważny, że Jadwiga zdecydowała
się oddać syna pod opiekę papieża Jana XXII oraz świętego
Ludwika patrona dynastii andegaweńskiej. Ostatecznie powrót
Kazimierza do zdrowia uznano za cud związany ze
wstawiennictwem świętego.
2 marca 1333r. umiera mąż Jadwigi Władysław Łokietek. Pomimo
tego królowa w dalszym ciągu stara się aktywnie wpływać na
bieżącą politykę królestwa, oponując m.in. przeciwko
koronacji królewskiej swojej synowej Aldony Anny, uważając
że monarchini w państwie może być tylko jedna. Ze swoich
żądań Jadwiga ostatecznie rezygnuje dopiero na skutek
nalegań syna.
Po śmierci męża Jadwiga otrzymała ziemię sądecką jako oprawę
wdowią, wraz z pełnią władzy namiestniczej. Po ostatecznym
udzielaniu zgody na koronację synowej, Jadwiga zdecydowała
się wyjechać z Krakowa i zamieszkać w klasztorze klarysek w
Starym Sączu. Pomimo jednak nacisków otoczenia (zwłaszcza
syna, który pragnął przejąć dochody z oprawy wdowiej matki)
Jadwiga nie zdecydowała się wstąpić do klasztoru, zachowując
nie tylko władzę nad powierzonym jej terytorium, ale również
swój dawny dwór. Po dawnemu prowadziła także politykę
finansową, aktywnie wspierając kolonizację na prawie
niemieckim (lokowała m.in. kilka wsi) czy fundując kościół
parafialny w Jakubkowicach (dziś Łososina Dolna).
Habit zakonny królowa w klasztorze w Starym Sączu nałożyła
ostatecznie w 1337r. lub 1338r., jednak nie oznaczało to w
jej przypadku rezygnacji ze świeckiej władzy w oprawie
wdowiej.
Na krótko przed śmiercią Jadwiga zapragnęła jeszcze
odwiedzić na Węgrzech swoją córkę Elżbietę, gdyż tym można
tłumaczyć fakt otrzymania od papieża prawa do noclegu
królowej w klasztorach klarysek na całym obszarze
władztwa Karola Roberta. Czy do spotkania z córką
ostatecznie doszło - nie wiadomo.
Jadwiga zmarła 10 grudnia 1339r. w Starym Sączu i została
pochowana w tamtejszym klasztorze klarysek.
Dzieci Jadwigi kaliskiej i Władysława Łokietka:
- Kunegunda (ur. ok. 1295r., zm. 9
kwietnia 1331r. lub 1333r.), żona Bernarda,
księcia świdnickiego i Rudolfa, księcia saskiego
- Stefan (ur. 1296-1300r., zm. 1306r.)
- Władysław (ur. 1296-1311r., zm. 1312r.)
- Elżbieta (ur. 1305r., zm. 29 grudnia 1380r.), żona Karola
Roberta, króla Węgier
- Jadwiga (ur. 1306r.-1309r., zm. 1320r. a 1325r.)
- Kazimierz (ur. 30 kwietnia 1310r., zm. 5
listopada 1370r.), król Polski
|