Jadwiga Żagańska

Jadwiga żagańska (ur. pomiędzy 1340 a 1350, zm. 27 marca 1390 w Legnicy) – księżniczka żagańska, królowa Polski w latach 1365-1370, od 1372 r. księżna legnicka; córka Henryka V Żelaznego, księcia żagańskiego i Anny płockiej, czwarta żona króla Kazimierza Wielkiego, od 1372 r. – żona Ruprechta legnickiego.
 
Kazimierz III Wielki
mąż Jadwigi Żagańskiej

Anna Kazimierzówna
córka Jadwigi Żagańskiej

Jadwiga Kazimierzówna
córka Jadwigi Żagańskiej
Ruprecht I Legnicki
mąż Jadwigi Żagańskiej
Barbara Legnicka
córka Jadwigi Żagańskiej
Agnieszka
córka Jadwigi Żagańskiej

Henryk V Żelazny
ojciec Jadwigi Żagańskiej

Anna Płocka
matka Jadwigi Żagańskiej
Henryk VI Żagański
brat Jadwigi Żagańskiej
Henryk VII Rumpold
brat Jadwigi Żagańskiej

Henryk VIII Wróbel
brat Jadwigi Żagańskiej
Anna
siostra Jadwigi Żagańskiej


Na początku lat sześćdziesiątych Jadwiga stała się, w związku ze zbliżeniem politycznym ojca względem Polski, kandydatką na żonę starzejącego się, a nadal nieposiadającego męskiego potomka Kazimierza Wielkiego. Ślub młodej, bo liczącej pomiędzy 15 a 25 lat księżniczki śląskiej z 55-letnim królem odbył się we Wschowie 25 lutego 1365 roku. W ten sposób Jadwiga stała się czwartą żoną Kazimierza.

Ślub Kazimierza i Jadwigi wywołał skandal, ponieważ król popełnił podwójną bigamię. Adelajda, druga żona króla, żyła i aktywnie upominała się u papieża Urbana V o swoje prawa, jako żony króla polskiego. Prawdopodobnie żyła wówczas również trzecia żona Kazimierza (bigamiczna), Krystyna Rokiczana. Dodatkowo Jadwiga, jako prawnuczka Giedymina, była spokrewniona z pierwszą żoną Kazimierza, Aldoną Anną.

Między 25 lutego a 29 kwietnia 1365 roku Jadwiga została koronowana na królową. Nie zachowały się jednak żadne przekazy opisujące tę uroczystość. Pierwsze miesiące po zawarciu ślubu małżonkowie spędzili w zamku w Żarnowcu, gdzie przed laty przebywała oddalona przez Kazimierza z Wawelu Adelajda.

Córki urodzone z małżeństwa z Jadwigi i Kazimierza, najstarsza Anna, Kunegunda i Jadwiga, były uznawane jako dzieci nieślubne. 5 grudnia 1369 roku papież Urban V legitymizował Annę i jej siostrę Kunegundę, jednak bez prawa do dziedziczenia tronu polskiego. Do dziś przedmiotem sporu wśród historyków jest kwestia, czy małżeństwo Kazimierza z Jadwigą zostało uznane za legalne przez papieża.

Kazimierz Wielki oczekiwał ciągle na narodziny syna i nawet spowodował wydanie przez swego siostrzeńca i desygnowanego na następcę tronu Ludwika Węgierskiego dokumentu, w którym stwierdzono, że w przypadku narodzin syna traci on prawa do tronu, jeżeli zaś urodzą się córki – wówczas dziedzicem pozostaje Ludwik. Król Węgier został też zobowiązany do wyposażenia księżniczek i wydania ich za mąż.

Po śmierci Kazimierza Wielkiego, który zmarł 5 listopada 1370 roku, i po wzięciu udziału w koronacji jego następcy, Ludwika Wielkiego, Jadwiga wróciła do księstwa żagańskiego. Na mocy testamentu Kazimierza Jadwiga otrzymała ze skarbca królewskiego 53 grzywny srebra i 1/3 srebrnych naczyń oraz wiano w kwocie 1000 grzywien szerokich groszy.

Córki Anna i Jadwiga w 1371 roku, z inicjatywy ich ciotki Elżbiety Łokietkówny, zostały wysłane na dwór królewski w Budzie i tam spędziły resztę dzieciństwa. Papież Grzegorz XI w bulli z 11 października 1371 roku legitymizował Jadwigę Kazimierzównę i potwierdził legitymizację Anny, ponownie podkreślając, że córki króla Kazimierza nie mają praw do dziedziczenia tronu polskiego.

Najstarsza córka Jadwigi i Kazimierza, Anna (ur. ok. 1366/1367, zm. 1425), została wydana za mąż za hrabiego Celje Wilhelma. Z tego związku urodziła się córka Anna Cylejska (ur. 1380, zm. 21 maja 1416) – przyszła żona króla Władysława Jagiełły. Po śmierci Wilhelma poślubiła Ulryka księcia Teck. Kolejna córka, Kunegunda (ur. ok. 1367/1368, zm. 1369/1370), zmarła w dzieciństwie, natomiast o najmłodszej, Jadwidze (ur. 1369/1370, zm. po 1382), nie ma pewnych wiadomości, być może wyszła za mąż za jednego z możnowładców południowosłowiańskich.

Przed 10 lutego 1372 roku Jadwiga wstąpiła w kolejny związek małżeński – z księciem legnickim Ruprechtem I (zm. w styczniu 1409), synem Wacława I.

Z tego małżeństwa pochodziły również tylko córki: Barbara (ur. między 1372 a 1384, zm. 9 maja 1436) – żona elektora saskiego Rudolfa III oraz Agnieszka (ur. przed 1385, zm. po 7 lipca 1411). Barbara i Rudolf III Saski byli teściami Jana I żagańskiego.

Zmarła w Legnicy i została pochowana w miejscowej kolegiacie.