Jadwiga Żagańska
Jadwiga żagańska (ur. pomiędzy 1340 a 1350, zm. 27 marca
1390 w Legnicy) – księżniczka żagańska, królowa Polski w
latach 1365-1370, od 1372 r. księżna legnicka; córka Henryka
V Żelaznego, księcia żagańskiego i Anny płockiej, czwarta
żona króla Kazimierza Wielkiego, od 1372 r. – żona Ruprechta
legnickiego.
Kazimierz III Wielki
mąż
Jadwigi Żagańskiej |
Anna Kazimierzówna
córka
Jadwigi Żagańskiej |
Jadwiga Kazimierzówna
córka
Jadwigi Żagańskiej |
Ruprecht I Legnicki
mąż
Jadwigi Żagańskiej |
Barbara Legnicka
córka
Jadwigi Żagańskiej |
Agnieszka
córka
Jadwigi Żagańskiej |
Henryk V Żelazny
ojciec
Jadwigi Żagańskiej |
Anna Płocka
matka
Jadwigi Żagańskiej |
Henryk VI Żagański
brat
Jadwigi Żagańskiej |
Henryk VII Rumpold
brat
Jadwigi Żagańskiej |
Henryk VIII Wróbel
brat
Jadwigi Żagańskiej |
Anna
siostra
Jadwigi Żagańskiej |
Na początku lat
sześćdziesiątych Jadwiga stała się, w związku ze zbliżeniem
politycznym ojca względem Polski, kandydatką na żonę
starzejącego się, a nadal nieposiadającego męskiego potomka
Kazimierza Wielkiego. Ślub młodej, bo liczącej pomiędzy 15 a
25 lat księżniczki śląskiej z 55-letnim królem odbył się we
Wschowie 25 lutego 1365 roku. W ten sposób Jadwiga stała się
czwartą żoną Kazimierza.
Ślub Kazimierza i Jadwigi wywołał skandal, ponieważ król
popełnił podwójną bigamię. Adelajda, druga żona króla, żyła
i aktywnie upominała się u papieża Urbana V o swoje prawa,
jako żony króla polskiego. Prawdopodobnie żyła wówczas
również trzecia żona Kazimierza (bigamiczna), Krystyna
Rokiczana. Dodatkowo Jadwiga, jako prawnuczka Giedymina,
była spokrewniona z pierwszą żoną Kazimierza, Aldoną Anną.
Między 25 lutego a 29 kwietnia 1365 roku Jadwiga została
koronowana na królową. Nie zachowały się jednak żadne
przekazy opisujące tę uroczystość. Pierwsze miesiące po
zawarciu ślubu małżonkowie spędzili w zamku w Żarnowcu,
gdzie przed laty przebywała oddalona przez Kazimierza z
Wawelu Adelajda.
Córki urodzone z małżeństwa z Jadwigi i Kazimierza,
najstarsza Anna, Kunegunda i Jadwiga, były uznawane jako
dzieci nieślubne. 5 grudnia 1369 roku papież Urban V
legitymizował Annę i jej siostrę Kunegundę, jednak bez prawa
do dziedziczenia tronu polskiego. Do dziś przedmiotem sporu
wśród historyków jest kwestia, czy małżeństwo Kazimierza z
Jadwigą zostało uznane za legalne przez papieża.
Kazimierz Wielki oczekiwał ciągle na narodziny syna i nawet
spowodował wydanie przez swego siostrzeńca i desygnowanego
na następcę tronu Ludwika Węgierskiego dokumentu, w którym
stwierdzono, że w przypadku narodzin syna traci on prawa do
tronu, jeżeli zaś urodzą się córki – wówczas dziedzicem
pozostaje Ludwik. Król Węgier został też zobowiązany do
wyposażenia księżniczek i wydania ich za mąż.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego, który zmarł 5 listopada
1370 roku, i po wzięciu udziału w koronacji jego następcy,
Ludwika Wielkiego, Jadwiga wróciła do księstwa żagańskiego.
Na mocy testamentu Kazimierza Jadwiga otrzymała ze skarbca
królewskiego 53 grzywny srebra i 1/3 srebrnych naczyń oraz
wiano w kwocie 1000 grzywien szerokich groszy.
Córki Anna i Jadwiga w 1371 roku, z inicjatywy ich ciotki
Elżbiety Łokietkówny, zostały wysłane na dwór królewski w
Budzie i tam spędziły resztę dzieciństwa. Papież Grzegorz XI
w bulli z 11 października 1371 roku legitymizował Jadwigę
Kazimierzównę i potwierdził legitymizację Anny, ponownie
podkreślając, że córki króla Kazimierza nie mają praw do
dziedziczenia tronu polskiego.
Najstarsza córka Jadwigi i Kazimierza, Anna (ur. ok.
1366/1367, zm. 1425), została wydana za mąż za hrabiego
Celje Wilhelma. Z tego związku urodziła się córka Anna
Cylejska (ur. 1380, zm. 21 maja 1416) – przyszła żona króla
Władysława Jagiełły. Po śmierci Wilhelma poślubiła Ulryka
księcia Teck. Kolejna córka, Kunegunda (ur. ok. 1367/1368,
zm. 1369/1370), zmarła w dzieciństwie, natomiast o
najmłodszej, Jadwidze (ur. 1369/1370, zm. po 1382), nie ma
pewnych wiadomości, być może wyszła za mąż za jednego z
możnowładców południowosłowiańskich.
Przed 10 lutego 1372 roku Jadwiga wstąpiła w kolejny związek
małżeński – z księciem legnickim Ruprechtem I (zm. w
styczniu 1409), synem Wacława I.
Z tego małżeństwa pochodziły również tylko córki: Barbara
(ur. między 1372 a 1384, zm. 9 maja 1436) – żona elektora
saskiego Rudolfa III oraz Agnieszka (ur. przed 1385, zm. po
7 lipca 1411). Barbara i Rudolf III Saski byli teściami Jana
I żagańskiego.
Zmarła w Legnicy i została pochowana w miejscowej
kolegiacie.
|