Elżbieta Habsburżanka
Elżbieta Habsburżanka
(ur. 9 lipca 1526 w Linzu, zm. 15 czerwca 1545 w Wilnie) –
arcyksiężniczka austriacka, królewna czeska i węgierska,
królowa polska i wielka księżna litewska od 1543 r. jako
pierwsza żona króla Zygmunta Augusta.
Była najstarszym dzieckiem arcyksięcia Austrii, króla Czech
i Węgier Ferdynanda I Habsburga i Anny Jagiellonki, jedynej
córki Władysława II Jagiellończyka. Uchodziła za ulubienicę
rodziców. Od 1531 uczyła się na zamku w Innsbrucku pod
kierunkiem poety Kaspra Veliusa Ursinusa i historyka
Hieronima Jerema.
Ferdynand I
Habsburg
ojciec Elżbiety Habsburżanki |
Anna Jagiellonka
matka Elżbiety Habsburżanki |
Katarzyna
Habsburżanka
siostra
Elżbiety Habsburżanki |
Maksymilian II
Habsburg
brat
Elżbiety Habsburżanki |
Zygmunt II August
mąż Elżbiety Habsburżanki |
Od kolebki była
przygotowywana do ślubu z Zygmuntem II Augustem, który był
kuzynem jej matki. Już w 1527 ojciec Elżbiety podjął
starania w Polsce o ślub córki z polskim następcą tronu.
Pomimo tych planów nie zadbano, by Elżbieta nauczyła się
języka polskiego. Prawdopodobnie było to działanie celowe –
pod pretekstem, że młodej królowej niezbędny jest tłumacz,
chciano umieścić na dworze polskim jeszcze jednego szpiega
Habsburgów.
W związku z tym, że Elżbieta była wnuczką Władysława II
Jagiellończyka, brata Zygmunta I Starego, papież Klemens VII
musiał udzielić dyspensy ślubnej. Ślub 17-letniej Elżbiety z
23-letnim Zygmuntem odbył się 6 maja 1543 roku na Wawelu.
Bona Sforza była niechętna małżeństwu syna, ponieważ
nienawidziła Habsburgów.
Małżeństwo nie było szczęśliwe. Młoda, niedoświadczona,
nieśmiała i mało błyskotliwa Elżbieta nie pociągała króla.
Sytuację pogarszała nieuleczalna choroba młodej królowej,
epilepsja, co do reszty odstręczyło od niej małżonka. Przez
cały okres trwania małżeństwa Zygmunt zdradzał żonę m.in. z
Barbarą Radziwiłłówną. Jednocześnie Bona jawnie okazywała
synowej swą niechęć. Jedyną osobą, okazującą Elżbiecie
sympatię, był król Zygmunt I Stary. Jesienią 1544 Elżbieta
wraz z Zygmuntem II Augustem wyjechała na Litwę. Małżonkowie
zamieszkali w Wilnie. Przez krótki czas król stwarzał pozory
w miarę poprawnego pożycia z małżonką. W rzeczywistości był
już mocno zaangażowany w romans z Radziwiłłówną.
Wiosną 1545 stan zdrowia Elżbiety uległ pogorszeniu, nękały
ją coraz częstsze napady padaczki. Na początku czerwca 1545
Zygmunt II August wyjechał do Krakowa odebrać posag
Elżbiety, żonę pozostawił samą w Wilnie. 15 czerwca
młodziutka królowa zmarła wycieńczona kilkunastoma napadami
padaczki, przeżywszy zaledwie 19 lat. Została pochowana 24
sierpnia 1545 w katedrze wileńskiej obok stryja swego męża,
a brata swojego dziadka, Aleksandra Jagiellończyka.
W latach 1553–1572 żoną Zygmunta II Augusta była siostra
Elżbiety – Katarzyna Habsburżanka.
|