Sygryda Storråda
Sygryda Storråda (szw. Sigrid,
z przydomkiem Storråda,
„Dumna”), utożsamiana przez część historyków z Gunhildą (Gunhild),
znaną w polskiej historiografii pod zrekonstruowanym
imieniem Świętosława (ur.
prawd. między 960r. a 972r., zm. po 1016r.) – królowa
szwedzka, duńska, norweska i angielska,
żona Swena
Widłobrodego i Eryka
Zwycięskiego oraz
matka królów Haralda
Svenssona i Kanuta
Wielkiego.
Według jednych źródeł córka szwedzkiego wodza Skagula Tostea,
według innych córka księcia polskiego Mieszka
I i
siostra Bolesława
Chrobrego.
Jej tożsamość jest przedmiotem dyskusji historyków.
„Świętosława” jest postacią,
która pojawia się bezimiennie lub pod innymi imionami
w nordyckich sagach oraz zapiskach i kronikach historycznych
(Thietmar z Merseburga, Adam z Bremy). Nie jest do końca
pewne, czy żyła naprawdę, czy też postać ta jest połączeniem
kilku innych kobiet żyjących w tamtym okresie.
Mieszko I
ojciec Sygrydy |
Dobrawa
matka
Sygrydy |
Bolesław
I Chrobry
brat Sygrydy |
Władywoj
brat Sygrydy |
Część historyków uważa, że druga żona Swena Widłobrodego Sygryda
Storråda, która była córką szwedzkiego wodza Skagula Tostea,
została błędnie utożsamiona przez Oswalda Balzera z pierwszą
żoną Swena, Gunhildą, księżniczką słowiańską, córką Mieszka
I. Warto zauważyć, że sagi konsekwentnie odróżniają obie
żony Swena, a tylko Gunhildę opisują jako jedną z
córek władcy Słowian Burysława (Burisleif), tożsamego
zapewne z Mieszkiem I.
Słowiańskie imię Gunhildy, jeśli nawet istniało, nie jest
poświadczone w żadnym źródle. Na początku XX wieku historycy
zaproponowali zrekonstruowane imię "Świętosława", ponieważ
tak nazywała się jej córka a siostra Kanuta
Wielkiego Świętosława duńska. Jednak według ustaleń Rafała
Prinke "jest to bardzo daleko idąca i wątpliwa hipoteza. Z
jednej strony bowiem w tradycji skandynawskiej istniało tabu
nadawania imion osób żyjących, a szczególnie rodziców, z
drugiej zaś - nawet przy założeniu możliwości złamania owego
zakazu - nie ma żadnych przesłanek, by wnioskować, że imię
córki musiała nosić również jej matka".
Według tego historyka (który wyraźnie odróżnia Gunhildę,
córkę Mieszka, od Sygrydy, córki Skagula) imię Świętosława
mogła nosić raczej jej babka, a zatem matka Mieszka I, żona Siemomysła.
Świętosława duńska otrzymałaby więc imię po swojej prababce,
nie matce. Gunhilda Mieszkówna zaś, jeśli nie była córką
Dobrawy, lecz na przykład niemieckiej żony Mieszka, Ody,
mogła nosić tylko jedno niesłowiańskie imię, właśnie
Gunhilda. Dodatkowym argumentem jest takie samo imię, które
nosiła jej wnuczka Gunhilda słowiańska, która mogła być
nazwana po zmarłej babce.
Również Jerzy Strzelczyk zwraca uwagę na problematyczność
imienia córki Mieszka I i sugeruje, że imię Świętosława
nosiła jedna z jego pogańskich żon: „W jednym ze źródeł
angielskich zapisano imię siostry króla Kanuta, zatem córki
Swena Widłobrodego i Piastówny jako „Santslaue”, co zdaniem
historyków i językoznawców można odcyfrować jako
„Świętosława”. Skoro córka nosiła takie imię to zapewne
odziedziczyła je, jak się przypuszcza, po matce. Jeżeli
jednak prawdą jest, że w Skandynawii panował zwyczaj
nadawania jedynie imion osób zmarłych, wtedy trzeba by
przyjąć, że matka owej Świętosławy nosiła inne (nieznane
nam) imię, natomiast imię to zostało odziedziczone po babce
- pogańskiej żonie Mieszka I, nie zaś po Dąbrówce.”
Data urodzin niepewna. Przyszła na świat między rokiem 960r.
a 972r. Źródła nie mówią o imieniu jej matki. Nieznane są
żadne informacje na temat jej dzieciństwa i wychowania.
Pomiędzy rokiem 980r. a 984r. ojciec wydał ją za Eryka
Zwycięskiego, króla Szwecji. Najprawdopodobniej było to
małżeństwo polityczne, wymierzone przeciw Danii, które miało
umożliwić Mieszkowi umocnienie swej władzy na Pomorzu
Zachodnim. Jedynymi znanymi dziećmi z tego małżeństwa
byli Olof Skötkonung, późniejszy król Szwecji oraz Holmfryda
Eriksdotter. Sygryda owdowiała około 995r. Olaf sprawował
już wówczas pełnię władzy. Królowa doprowadziła w tym czasie
do zawarcia sojuszu szwedzko-duńskiego wymierzonego
przeciw Norwegii, pieczętując go swoim małżeństwem z królem
Danii i Norwegii – Swenem Widłobrodym, który powrócił z
wygnania. Małżeństwo to zostało zawarte około 996r. Z tego
związku urodziło się co najmniej pięcioro dzieci, w tym dwaj
kolejni duńscy królowie: Harald II Svensson i Kanut II
Wielki oraz córki: Estryda oraz Świętosława. Gdy Swen około
1002r. wypędził żonę, schroniła się ona u brata, Bolesława
Chrobrego w Polsce. Swen w 1013r. został królem Anglii. Po
śmierci duńskiego króla Swena ich synowie Harald i Kanut
przybyli do Polski, prosząc matkę, aby wróciła do Danii.
Ostatnim pewnym faktem z jej życia jest powrót do Danii.
Kanut w 1016r. podbił Anglię. Prawdopodobnie matka
towarzyszyła mu podczas jego panowania w Anglii, ponieważ
źródła wskazują, że żyła jeszcze w 1016r. Miejsce i data
śmierci nieznane.
Sagi nordyckie twierdzą, że Gunhilda była córką władcy
słowiańskiego Burysława (być może Mieszka I lub któregoś z
książąt pomorskich). Średniowieczne kroniki współczesne
Sygrydzie pozwoliły na sformułowanie hipotezy, że mogła ona
być córką Mieszka i Dobrawy. Kilka średniowiecznych kronik
stoi na stanowisku, że matka Haralda II i Kanuta
Wielkiego była Słowianką. Ten rodowód Sygrydy potwierdzają:
- Thietmar z Merseburga wspomina, że córka Mieszka I, a
siostra Bolesława Chrobrego wyszła za mąż za Swena
Widłobrodego i urodziła mu dwóch synów, Haralda II i Kanuta
Wielkiego. W przekazie tym nie ma jednak żadnej wzmianki na
temat jej imienia. Thietmar miał prawdopodobnie największą
wiedzę spośród wszystkich średniowiecznych kronikarzy na
temat wydarzeń mu współczesnych, ponadto był dosyć dobrze
zaznajomiony z sytuacją w Polsce i Danii w tamtym czasie.
- Adam z Bremy pisze, że polska księżniczka była żoną Eryka
Zwycięskiego i matką Haralda II oraz Kanuta Wielkiego.
Informacja ta jest uważana przez niektórych historyków za
niepewną.
- Encomium Emmae Reginae zawiera wzmiankę, że Kanut
Wielki i jego brat przybyli na ziemie Słowian po swoją
matkę, żeby zabrać ją z powrotem do Danii. Informacja ta nie
przesądza tego, że Sygryda wywodziła się z plemion
słowiańskich, jednak kronika mocno to sugeruje.
- Liber vitae of the New Minster and Hyde Abbey
Winchester zawiera zapis mówiący, że siostra króla Kanuta nosiła
imię Santslaue (Santslaue soror CNVTI regis nostri),
które bez wątpienia jest imieniem słowiańskim. J. Steenstrup
sugeruje, że siostra Kanuta została tak nazwana po swojej
matce, stąd hipoteza, że słowiańską wersją imienia Sygryda
jest Świętosława. To stwierdzenie pokrywa się z tezą,
jakoby Sygryda była córką Mieszka.
Twierdzenie, że matką Kanuta była siostra Bolesława
Chrobrego wyjaśnia kilka zagadkowych zapisów w
średniowiecznych kronikach, jak choćby to, że polscy
wojownicy brali udział w podboju Anglii.
Pogląd jakoby imię Świętosławy było zmieniane dwukrotnie
jest mało prawdopodobny. Tylko skandynawskie źródła nazywają
ją Sygrydą Storrådą. Imię Gunhilda zostało jej nadane, gdyż Świętosława było
trudne do wymówienia w języku duńskim. Jednakże niektórzy
historycy podają w wątpliwość fakt, aby autorzy sag, żyjący
kilka pokoleń po opisywanych wydarzeniach mieli tak
szczegółową wiedzę na temat jej imienia. Świętosława
występuje w sagach pod imieniem Sygryda prawdopodobnie
dlatego, że osoby je spisujące miały trudności z wymówieniem
i zapisaniem tego trudnego imienia
Według nordyckich sag, a więc utworów po części
historycznych, po części fantastycznych, Sygryda była córką
szwedzkiego wikinga Skagula Tostea. Poślubiła króla
Szwecji Eryka Zwycięskiego, z którym miała syna Olofa
Skötkonunga. Rozwiodła się z nim, a w lenno otrzymała Götalandię.
Już po śmierci Eryka wyszła ponownie za mąż za króla
Danii Swena Widłobrodego.
Duński historyk Saxo Gramatyk potwierdza część informacji
zawartych w sagach, pisząc, że wdowa po Eryku
Zwycięskim wyszła za Swena Widłobrodego po tym, jak
odrzuciła zaloty Olafa Trygvassona.
Według Pawła Jasienicy Świętosława kochała się w Olafie
Tryggvasonie. Odtrącił ją, co stało się przyczyną intrygi,
która zakończyła się jego śmiercią w bitwie pod Svold.
Storråda oznacza osobę mocną w słowach, dumną.
Sygryda otrzymała ten skandynawski przydomek, kiedy spaliła
żywcem króla Vestfoldii Haralda Grenske, aby przestrzec
innych „mało ważnych” królów przed proponowaniem jej
małżeństwa.
Brak polskich źródeł potwierdzających historyczność
Świętosławy – Sygrydy. Nie wiemy, czy Mieszko I miał córkę.
Nie wspominają o tym żadne zachowane źródła pisane.
Sygryda Storråda
była dwukrotnie mężatką.
Z pierwszym mężem, Erykiem Zwycięskim (ur. ok. 945r., zm.
995r.), miała dwoje dzieci:
- Olofa I Skötkonunga (ur. ok. 980r., zm. 1021/1022r.) –
króla Szwecji
- Holmfrydę (ur. ?, zm. ?) – córkę.
Z drugim mężem, Svenem Widłobrodym (ur. w okr. 950–960r.,
zm. 2 lub 3 II 1014r.), miała czworo dzieci:
- Haralda II Svenssona (ur. ?, zm. 1018r.) – regenta i
króla Danii
-
Kanuta Wielkiego (ur. 996/997r., zm. 12 XI 1035r.) – króla
Danii i Norwegii
-
Estrydę Małgorzatę (ur. 995r., zm. 9 V w okr. 1057r.–1073r.)
– żonę jarla Ulfa Torgilssona
- Świętosławę (ur. w okr. 995r.–999r., zm. zap. po 1031r.) –
żonę księcia słowiańskiego Wyrtgeorna
|