NA PÓŁNOCNEJ OBWODNICY Tony Perez

"...Kilka słów należy się przedstawieniu opartemu na tekście Pereza „Na północnej obwodnicy”. Ponieważ miałem okazję pisać o tym spektaklu niedługo po jego premierze, tym razem pozwolę sobie na kilka słów dezaprobaty wobec Organizatora festiwalu. Jak wszystkim uczestnikom wiadomo, pokazów tego akurat spektaklu było kilkanaście. To za sprawą tego, iż tylko troje widzów mieści się na tylnym siedzeniu samochodu, w którym rozgrywa się akcja dramatu i trzeba spektakl powtarzać tak długo, aż zobaczą go wszyscy. Niestety, okazuje się, że podczas specjalnego pokazu, przeznaczonego dla jurorów, zmieniono trasę, którą pojechali aktorzy. Wybrano oczywiście bardziej urokliwą i objechano całe jezioro. Trochę to niegrzeczne praktyki, spektakl powinien wystawiony być w tej samej formie dla wszystkich zainteresowanych. Nie można dopuścić do sytuacji, w której niektórzy widzowie mają zapewniony większy komfort, podczas gdy pechowcy trafiają na zakorkowane godziny Olsztyna w godzinach szczytu i zamiast delektować się wspaniałą inscenizacją, wdychają spaliny i słyszą zewsząd dobiegające klaksony. Być może wyjątkowo, na potrzeby festiwalu, aktorka powinna prowadzić autobus. Jest to zaledwie sugestia, aktorka poczyniła postępy i prowadzi samochód znacznie lepiej niż tuż po premierze, więc można było wysłać ją na dodatkowy kurs prawa jazdy, by prowadzenie autokaru nie sprawiło jej kłopotów i nie naraziło na konflikt z prawem..."

eRKa, Festiwal Teatru FOTOgrafii w Olsztynie 
marzec 2014


Spektakl drogi, choć niedrogi

Spektakl na dwoje aktorów i troje widzów to rzecz nietypowa i niezbyt często występująca nawet w awangardowych zamysłach inscenizacyjnych. Kameralność zyskuje tutaj swoje nowe, klaustrofobiczne znaczenie. Troje widzów, gdyż tylu mieści się na tylnej kanapie samochodu. Jest ciasno. Sam nie należę do osób filigranowej postury, a pozostała dwójka niewiele się ode mnie różni. Podczas spektaklu pojawiają się marzenia o busie na dziewięć osób, ale są to marzenia płonne. Jest tak jak jest, nie ma co wybrzydzać, ostatecznie nie siedzimy w małym fiacie.

Przez większą część spektaklu widzimy wystające ponad oparcia przednich foteli czubki głów dwojga aktorów. Korzystamy z lusterka wiszącego nad szybą by spojrzeć w ich twarze. Czasem, podczas cofania, gdy aktorzy odwracają się na moment by nie wjechać do rowu, przez chwilę możemy spojrzeć w ich oczy i docenić charakteryzację. Cała reszta, to sprawa imaginacji i niedopowiedzenia.

May i Tony są w drodze. My, to znaczy ja oraz jowialny pan z brodą siedzący pośrodku, obok nieco wystraszonej córki, podróżujemy w sposób bezwiedny. Rozmowy dotyczą wszystkiego, spraw prozaicznych, niezjedzonego śniadania, ale również zdrady, kłamstwa i muzyki. May jest piosenkarką, ale dla nas nie zaśpiewa. Gdy jest zdenerwuje, bawi się samochodowym radiem. Aktorka prowadzi raczej kiepsko, ręce trzyma kurczowo na kierownicy, raczej nie ma zbyt dużego doświadczenia. Czasem pochyla się tak bardzo, iż wydaje się, iż zechce wyjść przednim oknem na zewnątrz. Blanka Aleksandra Nasiłowska jest z cała pewnością lepszą aktorką niż kierowcą. Dodaje sobie odwagi zachowując się momentami nonszalancko. W chwilach kłótni zdarza jej się jednak puścić kierownicę.  Za to jej partner, nieco starszy, skrupulatny pan (w roli Tony’ego wystąpił Grzegorz Kwieciński), wydaje się osobą rzeczową i opanowaną. Jak to jednak w teatrze bywa - nie ma nic bardziej mylnego niż początkowe, pierwsze wrażenia. W połowie spektaklu okazuje się, że ten zdroworozsądkowy człowiek zapomniał zatankować paliwo.  Najtrudniejszy moment spektaklu. Stajemy w szczerym polu i próbujemy skontaktować się z suflerem zamkniętym w bagażniku. Trudno go jednak dobudzić, więc widzowie losują między sobą, kto ma iść z kanistrem po paliwo, na które składamy się wszyscy, bez wyjątku. Dzięki temu koszty tego niezbyt drogiego spektaklu zostają pomniejszone do niezbędnego minimum.

Wypada na Zosię, córkę jowialnego pasażera, która nieco nadąsana i w dalszym ciągu - nie wiedzieć czemu - wystraszona, rusza przed siebie.

Spektakl jednak trwa dalej. Poznajemy nowe szczegóły skomplikowanych relacji May i Tony’ego. On ją zdradził, ona czuje się oszukana i lekceważona. Jowialny pan wie coś na ten temat, to dlatego ogląda spektakle i chadza do restauracji nieodmiennie i wyłącznie z córką, po burzliwym rozwodzie i niekorzystnym podziale majątku. Ja zaś temat znam ze słyszenia i doświadczeń znajomych, więc przysłuchuję się z zainteresowaniem.

Rozmowy mieszają się, świat realny zostaje spętany z fabułą sztuki. Każdy z nas zaczyna odgrywać swoją rolę, ale rzecz jasna, tylko osoby z przodu mają na temat grania jakiekolwiek pojęcie. Cała reszta, czyli widzowie na tylnej kanapie, możemy tylko nieśmiało próbować i zazdrościć w duchu.  

Po godzinie nadchodzi Zosia i możemy kontynuować podróż.

Trzeba powiedzieć, że poziom aktorski spektaklu uzależniony jest od biegu, na jakim jedziemy. Najciekawsze i najbardziej dojrzałe fragmenty pojawiają się na czwartym biegu, poza miastem, kiedy aktorzy są rozluźnieni i nic nie przeszkadza im w interpretacji. Dzieje się tak ze szkodą dla scen rozgrywanych podczas stania w korku. Słowa są rwane, przyduszone i nie do końca czytelne. Aktorzy próbują wybronić się dociskając pedał gazu, co niestety grozi zatrzymaniem przez policję i wypisaniem mandatu. Inscenizacja jednak jest dostosowana do tych trudnych warunków. W mieście akcja skoncentrowana jest na wątku odkrycia zdrady, zdania więc są chropowate, mówione przez łzy, sklecane z wielkim trudem, co znakomicie współgra z treścią dyskursu i warunkami jazdy. Tutaj przydaje się aktorce słabe doświadczenie w charakterze kierowcy, a treść zyskuje nowy wymiar. Wielka w tym zasługa reżysera, który trafnie dobrał trasę podróży. Wyrażam sobie, iż spektakl grany nocą, przy słabej widoczności, zyskałby na dramaturgii jeszcze bardziej, niemniej nie ma powodów do narzekań. Aktorzy są skupieni kiedy skupienia potrzeba. W innych przypadkach rozluźnienie łączone jest ze wzrastającą prędkością i przy otwartych oknach świszczący podmuch dodaje inscenizacji walorów dźwiękowych.

Muzyka jest oszczędna i ograniczona do tego, co usłyszymy w radioodbiorniku. Bywa przypadkowa,  przeplatana reklamami i serwisami informacyjnymi. Przeważa obojętny dla ucha pop. Za to scenografia bywa bajeczna. Poczynając od motywów industrialnych (wsiadamy do samochodu na parkingu przy koksowni), przez eklektyczną zabudowę miasta (mijamy dawny społemowski pawilon handlowy, ale i zupełnie nowy, efektowny budynek ZUSu, aż do urokliwych, wiejskich krajobrazów, pól i przerzedzonych przez letnią wichurę lasów.