Chościsko
według Galla Anonima ojciec Piasta,
protoplasty dynastii Piastów. Jego imię oznaczające
prawdopodobnie ogon (od chost/chwost) pojawia się
w Kronice polskiej w tym znaczeniu dwukrotnie:
- na początku opowieści o Piaście: łac. Pazt
filius Chossistconis (Piast, syn Chościska)
- w pierwszym zdaniu następnego rozdziału: łac. Semovith
filius Pazt Chossistconis (Siemowit, syn Piasta
Chościskowica).
Piast
Chościskowic
syn Chościska |
Chościskiem nazwany jest także książę Popiel w tytule
rozdziału pierwszego księgi pierwszej. Możliwe, że imienia
użyto tu w roli przydomka lub że zostało ono dodane do
rękopisu w okresie późniejszym. Druga teoria wydaje się
bardziej prawdopodobna, ponieważ oryginalna, łacińska forma
zdania O księciu Popielu zwany Chościsko jest
niepoprawna gramatycznie. Interpolacja ta mogła zostać
dokonana pod wpływem Kroniki wielkopolskiej, która
podaje, że Popiel z uwagi na swoje długie włosy otrzymał
przydomek Chościsko, czyli miotła. Ta sama kronika pisząc o
Mieszku, synu Konrada Mazowieckiego, podaje że nosił on
przezwisko Chosziszco, co jak zaraz wyjaśnia, oznacza
że nosił on długie włosy bądź specjalną czapkę, kołpak na
głowie. Ta etymologia stała się punktem wyjścia dla
współczesnych badaczy.
Według Jacka Banaszkiewicza imię to oznacza osobę o długich,
wypielęgnowanych włosach, wręcz na wzór kobiecy. Stawiałoby
to protoplastę Piastów na równi z innymi mitycznymi
założycielami rodów dynastycznych, których charakteryzowała
ta cecha. Banaszkiewicz odwołuje się przede wszystkich do
norweskich bliźniaczych Haddingów (Haddingjar),
duńskiego króla Hadingusa, czy też wandalskiego plemienia
Hasdingów, których imiona łączy wspólny źródłosłów od
staronordyjskiego słowa hadd-r oznaczającego kobiecą
fryzurę.
Istnieje także mniejszościowy pogląd, że chościsko to
przydomek oznaczający po prostu księcia. Można o tym
wnioskować m.in. na podstawie zapisu w Kazaniach
gnieźnieńskich: "...gdisczy szo kthoremy krolevy, albo
xoszoczu szin narodzy..." Wyraz "xoszoczu" oznacza "książęciu".
W XII wieku było ono niezwykle trudne do zapisania alfabetem
łacińskim, a to ze względu na brak w łacinie samogłosek
nosowych i spółgłosek szumiących (sybilantów). Z kolei
literą "x" zapisywano niekiedy głoskę "ch". Istnieje
domniemanie, że Gall Anonim pisząc swą "Kronikę..."
korzystał z najstarszych źródeł pisanych, gdzie
Piasta
zapisano jako syna jakiegoś "Choszecza" lub "Choszycza" – "książęcia"
lub "księżyca". Teoria ta wydaje się mało prawdopodobna,
ponieważ Chościsko był według relacji Galla Anonima zwykłym
chłopem. Podobnie Piast, którego księciem uczyniły dopiero
późniejsze źródła kronikarskie.
Inna wersja mówi, że "chościsko" czyli "ogon", "chwost",
"kosa" oznacza "warkocz", a więc jeden z symboli władzy we
wczesnym średniowieczu. Długie włosy symbolizowały władzę
m.in. u królów merowińskich.
Choscisca Schlabendorf-Choscisca (Choscheschze, Chosesce,
Choscisca) to również wieś na Łużycach ok. Luckau.
|