Jan III Waza ojciec Anny Wazówny

Katarzyna Jagiellonka matka Anny Wazówny

Izabella Wazówna siostra Anny Wazówny

Zygmunt III Waza brat Anny Wazówny

Była najmłodszą córką Jana III Wazy (luteranin) i Katarzyny Jagiellonki (katoliczka), dorastającą w początkach swojego życia w Szwecji. Matka wychowywała ją w wierze katolickiej, ale Anna, około 1580 wybrała luteranizm.

Od śmierci matki w 1583, była dla brata Zygmunta najbliższą mu osobą. I kiedy jej brat obrany został królem Polski, przyjechała do niej wraz z nim w 1587. Jednak w związku z niechęcią polskiego dworu (uważano, że Anna ma zbyt duży wpływ na króla), po dwóch latach, w 1589 wróciła do Szwecji.

Do Polski przyjechała ponownie w 1592, a od 1598 została w niej na stałe. Ze względu na swoje wyznanie, oraz konflikty religijne, w dalszym ciągu nie mogła przebywać na królewskim dworze. W 1604 roku otrzymała starostwo w Brodnicy, a w 1611 w Golubiu, gdzie przebudowała dawny gotycki golubski zamek na swoją rezydencję, m.in. ozdabiając go attyką.

Anna Wazówna otrzymała staranne wykształcenie i Zygmunt III bardzo liczył się z jej zdaniem, tym bardziej że była od niego zdolniejsza. Oprócz posługiwania się językiem szwedzkim i polskim, władała także językiem włoskim, niemieckim i francuskim. Podczas pobytu w Polsce sprawowała mecenat nad wieloma artystami. Interesowała ją religia, botanika, teologia i historia. Prowadziła korespondencję z uczonymi. Profesor Akademii Krakowskiej Szymon Syreniusz zadedykował jej pierwszy polski zielnik, który wydany został w 1613, przy finansowym wsparciu Anny Wazówny. Natomiast Samuel Światopełk Bolestraszycki zadedykował jej swój przekład książki Heraklit.

Anna Wazówna zmarła w 1625 w Brodnicy, najprawdopodobniej na zamku. Jako członkini rodziny królewskiej powinna spocząć w katedrze wawelskiej, nie było to jednak możliwe z powodu papieskiego zakazu chowania protestantów na poświęconych katolickich cmentarzach. Jej ciało przez kilka lat spoczywało w jednym z pomieszczeń zamku w Brodnicy. Dopiero w 1636, jej bratanek, król Polski Władysław IV Waza, zdecydował o pochowaniu Anny w pobliskim Toruniu, w specjalnie w tym celu dobudowanym w 1626 barokowym mauzoleum przy kościele Najświętszej Marii Panny, ówcześnie świątyni protestanckiej. Mauzoleum ma formę półkolistej absydy, do której prowadzi barokowy portal, i mieści nagrobek w formie cokołu, na którym wspiera się otwarty sarkofag z umieszczoną na nim, wyrzeźbioną w alabastrze, leżącą postacią królewny.

W latach 90. XX wieku, naukowcy z toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przeprowadzili prace konserwacyjne mauzoleum Anny Wazówny. Przy okazji ekshumowano i zbadano szczątki królewny. Potwierdzono autentyczność zachowanych pozostałości. W 1995 odbył się powtórny pogrzeb o charakterze ekumenicznym.