Rafał (hebr. רפאל, ara. Israfil, اسرافيل, cs. Archangieł Rafaił) – jeden z archaniołów w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej; jego imię oznacza „Bóg uzdrawia”. Należy do grona aniołów stworzonych przez Boga w pierwszym dniu tworzenia świata.

Archanioł Rafał występuje w Piśmie Świętym w Księdze Tobiasza, gdzie pod ludzką postacią, przybierając pospolite imię Azariasz, ofiarowuje młodemu Tobiaszowi wędrującemu z Niniwy do Raga w Medii swoje towarzystwo i opiekę, chroniąc go przed demonami, a po powrocie uzdrawiając jego ojca. Przeprowadza go szczęśliwie wśród różnych przygód aż do Persji, gdzie mieszka krewny rodziny, który od starego Tobiasza (ojca) pożyczył niegdyś znaczną sumę pieniędzy. Archanioł nie tylko doprowadza Tobiasza do celu podróży, ale też nakłania krewnego by oddał dług, a Tobiaszowi własną córkę Sarę za żonę, którą archanioł uwalnia od złych mocy. Po szczęśliwym zakończeniu podróży Rafał wyjawił młodzieńcowi i jego ojcu, kim jest: Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański .