Przedsława Włodzimierzówna
Przedsława
Włodzimierzówna, Predysława (zm. po 1018r.) – księżniczka
ruska z dynastii Rurykowiczów, córka Włodzimierza I
Wielkiego.
W 1017 roku owdowiały Bolesław I Chrobry bez powodzenia
starał się o rękę Przedsławy u jej brata, Jarosława Mądrego.
W 1018 roku, po zajęciu Kijowa przez polskiego władcę,
księżniczka została przez niego zgwałcona i w rok później
uprowadzona do Polski w charakterze nałożnicy Chrobrego.
Bolesław I Chrobry |
Chronologicznie najwcześniejszą wzmiankę o Przedsławie
zawiera Pateryk Kijowsko-Pieczerski. Wydarzenia w nim
opisane dotyczą okresu panowania Świętopełka w Kijowie,
który po śmierci Włodzimierza Wielkiego w 1015 roku dążył do
umocnienia władzy kosztem pozbycia się swoich młodszych
braci. Jarosław Mądry, który wówczas panował w Nowogrodzie
Wielkim, rozpoczął walkę z przyrodnim bratem o tron
kijowski. Stronę Jarosława, według Latopisu Hipackiego,
przyjęli jego bracia - Borys, Gleb i Świętosław.
Po zabójstwie Borysa, jak podaje pateryk, na dworze
Przedsławy schronił się przed Świętopełkiem jeden z jego
wiernych wojów - Mojżesz Węgrzyn. Możliwe, że dwór
księżniczki znajdował się w osadzie Przedsławino pod
Kijowem, o której wspomina Powieść lat minionych pod rokiem
980.
Przedsława była informatorką Jarosława w Kijowie:
dwukrotnie, według źródeł, przesyłała mu wiadomości o
poczynaniach Świętopełka. Pierwszy raz wysłała gońca do
Nowogrodu Wielkiego z informacją o zabójstwie Borysa. Drugą,
ostrzegawczą, Jarosław dostał po zabiciu Gleb.
W 1016 roku Jarosław Mądry obalił Świętopełka i został
Wielkim Księciem Kijowskim. Świętopełk uciekł do Polski,
gdzie wystarał się o wsparcie militarne u swojego teścia
Bolesława Chrobrego. Król polski, który zakończył
długoletnie wojny z Niemcami podpisaniem pokoju w
Budziszynie, postanowił zwiększyć swoje wpływy polityczne na
wschodzie. Wyruszył zatem na Ruś Kijowską, żeby, jak pisze
Gall Anonim, pomścić swą krzywdę na królu Rusinów, który
odmówił mu oddania swej siostry za żonę.
Wyprawa kijowska Bolesława zakończyła się powodzeniem:
Kijów został zdobyty przez wojska Chrobrego, a Jarosław
Mądry zbiegł do Nowogrodu – zabierając ze sobą żonę
Świętopełka (czyli córkę Bolesława). Gall Anonim opisał
triumfalne wejście Bolesława do stolicy Rusi, wkładając mu
do ust słowa, które określiły los Przedsławy Włodzimierzówny:
A Bolesław bez oporu wkroczył do wielkiego i bogatego
miasta i dobywszy z pochew miecza uderzył nim w Złotą Bramę,
gdy zaś ludzie jego się dziwili, czemu to czyni, wyjaśnił
[im to] ze śmiechem, a wcale dowcipnie: "Tak jak w tej
godzinie Złota Brama miasta ugodzona została tym mieczem,
tak następnej nocy ulegnie siostra najtchórzliwszego z
królów, której mi dać nie chciał. Jednakże nie połączy się z
Bolesławem w łożu małżeńskim, lecz tylko raz jeden, jak
nałożnica, aby pomszczona została w ten sposób zniewaga
naszego rodu, Rusinom ku obeldze i hańbie".
O uprowadzeniu Przedsławy wspomina również Thietmar:
Obecne były przy tym: macocha wspomnianego księcia, jego
żona oraz dziewięć jego sióstr, z których jedną, dawniej
sobie upatrzoną, ten stary wszetecznik Bolesław uprowadził
bezwstydnie, zapominając o swojej ślubnej małżonce.
Niżej kronikarz wspomina, że Bolesław proponował
Jarosławowi wymianę jeńców: odda mu Przedsławę z siostrami i
macochą w zamian za uwolnienie swojej córki – żony
Świętopełka. Wymiana nie powiodła się, o czym świadczą
późniejsze wzmianki w latopisach ruskich: Bolesław opuścił
Kijów, zabierając do Polski łupy i Przedsławę, w stolicy
pozostawił zastępcę – "Rusina ze swojego rodu" –
Świętopełka.
Powieść minionych lat wspomina, iż Bolesław zaś uciekł z
Kijowa, zabrawszy skarby i bojarów Jarosławowych, i siostry
jego.
O losach Przedsławy w Polsce nic nie wiadomo. Nieznana
również jest jej data śmierci.
|