Izabela Czartoryska Lubomirska

Izabela Lubomirska, właściwie: Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska (ur. 21 maja 1736 w Warszawie, zm. 25 listopada 1816 w Wiedniu) – księżna, mecenas i kolekcjonerka sztuki okresu rokoka, posiadaczka starostwa wiślickiego w 1789 roku. Córka Augusta Aleksandra Czartoryskiego i Marii Zofii Sieniawskiej.
 
August
Aleksander

Czartoryski
ojciec Izabeli Czartoryskiej
Lubomirskiej

Maria Zofia
Sieniawska
matka Izabeli Czartoryskiej
Lubomirskiej
Adam Kazimierz
Czartoryski
brat Izabeli Czartoryskiej
Lubomirskiej
Adam Kazimierz
Czartoryski
brat Izabeli Czartoryskiej
Lubomirskiej


Była żoną marszałka wielkiego koronnego - Stanisława Lubomirskiego i matką Julii Potockiej, Konstancji Rzewuskiej, Izabeli Potockiej oraz Aleksandry Potockiej.

Należał do niej między innymi pałac w Wilanowie, pałac w Ursynowie (wówczas zwany Rozkoszą) i pałacyk Mon Coteau na Mokotowie (Pałac Szustra). Kładła kamień węgielny pod gmach Teatru Narodowego w Warszawie i była inicjatorką przebudowy zamku w Łańcucie w stylu rokoko na przełomie XVIII i XIX wieku.

Jedna z najwybitniejszych kobiet w Polsce XVIII. w., brała nader czynny udział w polityce swego obozu, zabiegała zarówno o pozyskanie obcych dworów jak i mas szlacheckich. Początkowo życzliwa Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, potem zwalczała go namiętnie. Rozgoryczona niepowodzeniem tej akcji, przeniosła się do Paryża, po wybuchu rewolucji przebywała w Wiedniu. Obok działalności politycznej wyróżniała się jako postępowa opiekunka włościan.

Była członkinią loży adopcyjnej Dobroczynność w 1783 roku.

Inicjowała przeniesienie Gimnazjum do Brzeżan ze Zbaraża, przekazując na jego cele pięć pomieszczeń w ratuszu w mieście.

Zmarła 25 listopada 1816 w Wiedniu. Została pochowana na cmentarzu w Währing. 23 września 1885 roku trumnę z powodu likwidacji cmentarza w Währing przewieziono do kościoła parafialnego w Łańcucie, gdzie została pochowana. Wcześniej w świątyni wzniesiono jej pomnik z białego kararyjskiego marmuru fundowany przez hr. Alfreda Potockiego.