Eufrozyna Mieszkówna
Eufrozyna Mieszkówna (ur. najpóźniej z końcem XII wieku, zm.
23 lub 25 maja, najwcześniej z początkiem XIII wieku) –
księżniczka raciborska i opolska, a w latach 1210–1211
prawdopodobnie również krakowska, córka księcia Mieszka I
Plątonogiego i Ludmiły (najprawdopodobniej pochodzącej z
dynastii Przemyślidów).
Mieszko I Plątonogi
ojciec Eufrozyny
Mieszkówny |
Ludmiła
matka Eufrozyny
Mieszkówny |
Kazimierz I Opolski
brat Eufrozyny
Mieszkówny |
Agnieszka
Mieszkówna
siostra Eufrozyny
Mieszkówny |
Ludmiła
Mieszkówna
siostra Eufrozyny
Mieszkówny |
Ryksa
Mieszkówna
siostra Eufrozyny
Mieszkówny |
Ojcem Eufrozyny był książę Mieszko I Plątonogi.
Przypuszczalnie między 1170 a 1180 poślubił on Ludmiłę,
która prawdopodobnie pochodziła z dynastii Przemyślidów.
Badacze najczęściej identyfikują ją jako córkę albo Ottona
III, księcia ołomunieckiego, i Durancji, albo syna powyższej
pary, Włodzimierza, i jego (nieznanej z imienia) małżonki.
Pojawiły się również odosobnione teorie, jakoby matka
Eufrozyny była córką księcia czeskiego Sobiesława I i
księżniczki chorwackiej Adelajdy, bądź też dzieckiem jednego
z braci tegoż księcia. Z małżeństwa Mieszka i Ludmiły
pochodziło najprawdopodobniej pięcioro dzieci: Kazimierz,
Ludmiła, Agnieszka, Eufrozyna i Ryksa.
Eufrozyna urodziła się najpóźniej z końcem XII wieku. Była
pierwszą przedstawicielką dynastii Piastów noszącą to imię.
Nadanie tego miana córce Mieszka Plątonogiego nie zostało
ostatecznie wyjaśnione. Przypuszcza się, że w dynastii
piastowskiej mogło pojawić się ono za pośrednictwem babki
macierzystej Eufrozyny, pochodzącej prawdopodobnie z
dynastii Rurykowiczów. Jeżeli ową babką była Durancja,
wówczas imię Mieszkówny nawiązywałoby do domniemanej siostry
Durancji, Eufrozyny Mścisławówny (żony króla węgierskiego
Gejzy II). Po niej imię to otrzymała jej bratanica, córka
Kazimierza opolskiego, księżna kujawska.
Jedyne informacje na temat córek Mieszka i Ludmiły znajdują
się w Nekrologu czarnowąskim. Pod datami dziennymi 14
stycznia, 9 maja i 25 maja zapisane zostały zgony trzech
córek książęcych, odpowiednio: Ludmiły, Agnieszki i
Eufrozyny. Źródło nazywa Ludmiłę i Agnieszkę dziedziczkami
założonego z inicjatywy księżnej Ludmiły między 1203 a 1207
klasztoru w Rybniku koło Raciborza, następnie przeniesionego
do Czarnowąsów. Nekrolog czarnowąski nie wymienia Eufrozyny
jako dziedziczki konwentu, zapisując jedynie pod dniem 25
maja: „Euphrosina ducissa Mesconis filia” (łac.).
Przypuszcza się, że księżniczka nie była bliżej związana z
norbertankami i, będąc już osobą dorosłą, przebywała z dala
od rybnickiego konwentu.
Zdaniem części badaczy Eufrozyna zmarła jako hrabina
niemiecka. Podstawą takiego przypuszczenia jest zapiska
nekrologu żeńskiego klasztoru augustiańskiego w Derneburgu,
obecnie w gminie Holle w Dolnej Saksonii, umieszczona pod
datą 23 maja: „(E)uffrosina polonika et cometissa obiit coma
[?]” (łac.).
Zapiskę powyższą po raz pierwszy odniosła do Eufrozyny
XIX-wieczna historiografia niemiecka. W historiografii
polskiej początkowo podchodzono do tej identyfikacji
sceptycznie. Obecnie jednak również polska literatura
utożsamia obie Eufrozyny. Badacze zwracają uwagę na
zbieżność imion, dat zgonów i pochodzenia obu kobiet.
Prawdopodobnie księżniczka została żoną jednego z saskich
grafów. W owych czasach największymi dobroczyńcami klasztoru
w Derneburgu byli hrabiowie Wöltingerode i Woldenbergu.
Pierwszy z tych rodów miał jednak własny klasztor w samym
Wöltingerode, toteż przypuszcza się, że mężem Eufrozyny
został nieznany bliżej hrabia z Woldenbergu.
Według ustaleń historyków Eufrozyna opolska zmarła 23 lub 25
maja nieznanego roku w XIII wieku.
|