Aleksander Wiśniowiecki
Aleksander Wiśniowiecki (ur. ok. 1560r., zm. początek
września 1594r.) – kniaź, starosta czerkaski, kaniowski,
korsuński, lubecki, łojowski. Przedstawiciel „królewskiej”
gałęzi rodziny książąt Wiśniowieckich, twórca ekonomicznych
podstaw potęgi rodu.
Michał
Wiśniowiecki
ojciec Aleksandra
Wiśniowieckiego |
Halszka
Zenowiczówna
matka Aleksandra
Wiśniowieckiego |
Zofia
Wiśniowiecka
siostra Aleksandra
Wiśniowieckiego |
Maryna
Wiśniowiecka
siostra Aleksandra
Wiśniowieckiego |
Michał
Wiśniowiecki
brat Aleksandra
Wiśniowieckiego |
Jerzy
Wiśniowiecki
brat Aleksandra
Wiśniowieckiego |
Był najstarszym synem
Michała Wiśniowieckiego, późniejszego kasztelana kijowskiego
i Elżbiety (Halszki) Zenowiczówny. Nie wiadomo nic o jego
dzieciństwie i wykształceniu. Był polskojęzyczny (ojciec
posługiwał się ruskim i polskim, ale podpisywał się zawsze,
niezależnie od języka dokumentu, cyrylicą).
15 września 1580 r. otrzymał przywilej na starostwa
czerkaskie i kaniowskie po ojcu. Dokument został podpisany
przez króla Stefana Batorego pod Wielkimi Łukami podczas
wojny polsko-moskiewskiej. W wyprawie pod Wielkie Łuki brał
udział Michał Wiśniowiecki. Dokonana w tym czasie cesja
starostw, potwierdzona przywilejem królewskim, czyni bardzo
prawdopodobnym również udział syna. Pomimo że starszy
Wiśniowiecki zachował tytuły starosty czerkaskiego i
kaniowskiego do końca życia (1584), Aleksander przejął
faktyczny zarząd starostwami. Ze względu na ich wielkość i
pograniczne położenie na skraju Dzikich Pól zarządzanie tymi
starostwami czyniło starostę ważną postacią publiczną i
wiązało się z obowiązkiem obrony południowo-wschodniej
granicy Korony. Ciągłe potyczki z najazdami tatarskimi,
próby utrzymania kontroli nad Kozakami i wykorzystania ich
siły militarnej do obrony granic, działania kolonizacyjne na
zadnieprzańskich pustkowiach, a przy okazji również dbałość
o osobiste interesy i powiększanie majątku wypełniły
Aleksandrowi Wiśniowieckiemu resztę życia.
Młody starosta przystąpił do energicznego działania. Król
już w 1581 r. upominał Wiśniowieckiego aby przestrzegał
przywilejów skarżących się mieszczan kaniowskich co do
użytkowania przez nich gruntów wokół miasta i praw
łowieckich. Wkrótce pojawił się konflikt z największym
wówczas posiadaczem ziem na Zadnieprzu Michałem Bajbuzą,
ojcem Tychona. W styczniu 1592 roku został członkiem komisji
królewskiej mającej na celu stłumienie powstania
Kosińskiego. 2 lutego 1593 roku brał udział w rozgromieniu
oddziałów Kosińskiego w bitwie pod Piątkiem, jednak był
zwolennikiem zawarcia ugody z pokonanymi buntownikami. W
dniu 22 maja 1593 roku został oblężony przez zbuntowanych
Kozaków Kosińskiego w Czerkasach, jednakże kontratak
Wiśniowieckiego spowodował rozgromienie atakujących i śmierć
przywódcy powstania co doprowadziło do jego zakończenia.
|